Gotówka dostępna w obiegu bije rekordy. Czy to przygotowania Polaków na ciężkie czasy?

Opublikowano: 30 Wrz 2025 Agnieszka Kłak 8 min. czytania

Kategoria: Blog finansowy

Na kryzys - zawsze gotówka

Nie po raz pierwszy obserwujemy zjawisko, w którym to Polacy na sytuacje kryzysowe reagują w ten sposób, że wypłacają gotówkę. Kolejne napięcia w konflikcie rosyjsko-ukraińskim, obserwowane w ciągu ostatnich paru miesięcy stały się przyczynkiem do wzmożonych wypłat środków z bankomatów. Widzieliśmy to już wcześniej, np. w trakcie pandemii COVID-19. Gotówka zatem wciąż uchodzi za bezpieczniejszą od cyfrowego pieniądza.

A czy niedawny atak rosyjskich dronów miał wpływ na wartość gotówki w obiegu? W istocie, zgodnie z komunikatem prasowym Alior Banku zwiększyła się liczba wypłat dokonywanych zarówno w placówkach jak i z bankomatów. Jednakże różnica nie była duża. 

Warto tutaj wspomnieć o tym, że gotówka jest jedną z części składowych całej podaży pieniądza.  Niewątpliwie fakt, że przybyło gotówki (ale nie tylko) w obiegu sprawił, że wolumen szeroko rozumianego pieniądza wystrzelił w górę. Tylko w sierpniu 2025 r. wartość podaży pieniądza M3 wzrosła o 19,9 mld zł. 

Jak czytać podaż polskiego pieniądza?

Jak podaje NBP, w krajowej gospodarce podaż pieniądza M3 jest najszerszą miarą, ramach której uwzględnia się:

• pieniądz gotówkowy,
• depozyty bieżące,
• depozyty terminowe,
• lokaty bankowe,
• papiery wartościowe,
• inne instrumenty płynne.

Podaż pieniądza M3 mówi nam o tym, jak aktualnie wygląda płynność w gospodarce. NBP ją monitoruje i wykorzystuje w ocenie procesów inflacyjnych, jak również równowagi między oszczędnościami a inwestycjami. 

Szczegółowe dane o gotówce w obiegu

Znamy już wartość pieniężną gotówki obecnej w obiegu, poznajmy zatem pozostałe dane:

• 3,3 miliarda banknotów - tyle obecnie znajduje się w obiegu,
• ok. 2 miliardy - tyle jest razem banknotów stuzłotowych i dwustuzłotowych, przy czym proporcja rozkłada się niemal po równo,
• 95 milionów - tyle jest banknotów o najwyższym nominale, czyli 500 zł.

Banki same zachęcają do wypłat gotówki

Choć może to wydawać się niezwykłe, banki same zachęcają klientów do wypłaty gotówki. Wydawałoby się, że w interesie instytucji jest działanie wręcz odwrotne: zachęcanie klientów do wpłat na konto. Tymczasem klienci słyszą, że na wypadek cyberataków, gdzie systemy bankowości mogą szwankować albo w ogóle nie działać dobrze jest, by mieli przy sobie trochę namacalnego pieniądza. Mowa tu o bankach europejskich - holenderskich i szwedzkich. W Holandii zaleca się, by klient miał przy sobie od 200 do 500 euro, natomiast w Szwecji co najmniej 170 euro.

A jak to wygląda u nas? Polskie banki nie wydają takich rekomendacji. Niemniej, jako klient dla własnego bezpieczeństwa finansowego powinieneś posiadać przy sobie nieco gotówki. Skoro w innych krajach UE zalecane są ww. limity, to zgodnie z kursem miej zawsze przy sobie najmniej 1000 zł. W razie awarii bankowości internetowej, aplikacji mobilnej czy cyberataku będziesz mógł spokojnie spożytkować środki na najpilniejsze wydatki. 

Gotówka a inflacja i polityka pieniężna NBP

Wzrost ilości gotówki w obiegu wpływa na dynamikę inflacji i jest istotnym elementem polityki pieniężnej prowadzonej przez Narodowy Bank Polski. Nadmierna podaż pieniądza może potęgować presję inflacyjną, szczególnie jeśli nie idzie w parze ze wzrostem produkcji i usług. Z drugiej strony gotówka pozostaje istotnym buforem płynności, a jej zwiększona obecność w gospodarce może być odpowiedzią na niepewność ekonomiczną.

Skąd bierze się wzrost podaży pieniądza?

Rosnąca ilość banknotów i monet w obiegu jest wynikiem wielu czynników. W ostatnich latach na sytuację wpływały zarówno obniżone stopy procentowe i łatwiejszy dostęp do kredytów, jak i czynniki psychologiczne. Konsumenci i przedsiębiorcy w obliczu niepewności gospodarczej częściej decydują się na przechowywanie gotówki „na wszelki wypadek”.

Ograniczanie obrotu gotówkowego

W Polsce i Unii Europejskiej od kilku lat wprowadzane są przepisy ograniczające obrót gotówką, m.in. limity płatności między firmami. Celem tych działań jest ograniczanie szarej strefy oraz zwiększenie transparentności obrotu gospodarczego. Mimo to gotówka nadal pozostaje istotnym elementem rozliczeń, szczególnie w mniejszych przedsiębiorstwach i lokalnych społecznościach.

Płatności mobilne a zapotrzebowanie na gotówkę

Dynamiczny rozwój płatności mobilnych i popularność systemu BLIK nie wyeliminowały potrzeby posiadania gotówki. Co więcej, część konsumentów traktuje nowoczesne metody płatności jako codzienną wygodę, a gotówkę jako zabezpieczenie w razie awarii systemu bankowego czy przerw w dostępie do internetu.

Gotówka a wykluczenie cyfrowe

Dla wielu grup społecznych, szczególnie osób starszych i mieszkańców terenów wiejskich, gotówka nadal pozostaje podstawowym środkiem płatniczym. Umożliwia ona funkcjonowanie poza światem bankowości elektronicznej i chroni przed całkowitym wykluczeniem finansowym.

Dlaczego w kryzysach wybieramy gotówkę?

W okresach niepewności gospodarczej Polacy instynktownie gromadzą gotówkę. Wynika to z poczucia większej kontroli nad finansami oraz „namacalności” pieniędzy, która daje wrażenie bezpieczeństwa w obliczu nieprzewidywalnych wydarzeń gospodarczych czy geopolitycznych.

Gotówka a zarządzanie domowym budżetem

Badania pokazują, że płacenie gotówką sprzyja lepszemu kontrolowaniu wydatków. Fizyczne przekazywanie banknotów sprawia, że konsument bardziej odczuwa realny koszt zakupu, co pomaga unikać impulsywnych wydatków i lepiej planować budżet domowy.

Gotówka jako zabezpieczenie na wypadek kryzysu

Wzrost popularności gotówki wynika także z obaw przed zagrożeniami technologicznymi. W przypadku cyberataków, blackoutów lub awarii systemów bankowych, gotówka pozostaje jedynym pewnym środkiem płatniczym, umożliwiającym zakup podstawowych dóbr i usług.

Zaktualizowano: 06.10.2025

Dodano: 30.09.2025