Jak działa i czym jest okres ochronny przed emeryturą?

Opublikowano: 02 Gru 2025 Agnieszka Kłak 11 min. czytania

Kategoria: Blog finansowy

Co to jest okres ochronny przed emeryturą?

Ochrona przedemerytalna, czyli okres ochronny przed emeryturą to prawo pracownika określone w art. 38 Kodeksu pracy. Stanowi zabezpieczenie nie tylko kariery zawodowej, ale też bytności finansowej osób, które są już w ostatnich latach aktywności. Ochrona przysługuje zarówno kobietom jak i mężczyznom, a w trakcie jej trwania pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę. 

Wiek emerytalny a staż – na czym polega różnica?

Okres ochronny dotyczy pracowników, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego – niezależnie od posiadanego stażu. W praktyce: decyduje wiek, a nie to, ile lat już przepracowałeś. Istnieją też wcześniejsze formy przejścia na emeryturę (np. emerytury częściowe, pomostowe, uprawnienia w szczególnych warunkach). One wynikają głównie ze stażu i rodzaju pracy, ale nie rozszerzają same z siebie ochrony przedemerytalnej – tę wprost wiąże się z powszechnym wiekiem.

Jak w praktyce działa ochrona przedemerytalna?

Ochrona przedemerytalna zaczyna się na 4 lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego, a kończy się wraz z osiągnięciem wieku emerytalnego. Odpowiednio:

• dla kobiet - ochrona zaczyna się w 56 roku życia, a kończy w 60 roku życia,
• dla mężczyzn - ochrona zaczyna się w 61 roku życia, a kończy w 65 roku życia.

Ochrona przedemerytalna nie ma zastosowania w momencie, gdy pracownik uzyskuje prawo do emerytury.

Gdyby pracodawca mimo wszystko wręczył Ci wypowiedzenie umowy w trakcie trwania okresu ochronnego, to możesz odwołać się do sądu pracy w ciągu 21 dni od momentu otrzymania wypowiedzenia. Sąd będzie musiał stwierdzić, czy przysługuje Ci ochrona i czy nie zaszły szczególne okoliczności uprawniające do zwolnienia. Jeśli pierwszy warunek miał miejsce, a drugi nie, możesz liczyć na korzystny werdykt w Twojej sprawie.

Ochrona zależy także od rodzaju umowy

Bardzo ważne jest to jaka ochrona będzie Ci przysługiwała w zależności od rodzaju umowy jaki posiadasz. Od razu podkreślmy, że nie dotyczy to umów cywilnoprawnych, czyli umowy zlecenia lub o dzieło. Rozpatrujemy jedynie umowy o pracę.

Umowa na okres próbny

Tutaj ochrona przedemerytalna nie działa. Swoją drogą zatrudnianie osoby w wieku 56-61 lat lub starszych na umowie próbnej jest bardzo niepraktyczne i raczej niespotykane na rynku pracy. Dlatego też przepisy prawa pracy nie uwzględniają takiej ewentualności.

Umowa na czas określony

Przy tego typu umowie jest wyznaczony czas jej obowiązywania. Gdyby dotyczyła pracownika w wieku uprawniającym do ochrony, to okres ochronny działa, ale kończy się wraz z zakończeniem umowy. Jednak umowa na czas określony nie może przekraczać 33 miesięcy, gdyż wówczas zmieni się z mocy prawa w umowę na czas nieokreślony. 

Umowa na zastępstwo

Na podstawie art. 25 z indeksem 1 §4 pkt 1 oraz w orzecznictwie umowa na zastępstwo jest traktowania jako rodzaj umowy terminowej, a więc umowy na czas określony. Wobec tego ochrona Ci przysługuje, ale tylko do momentu trwania umowy na zastępstwo, czyli de facto do dnia, w którym pracownik, którego zastępujesz wróci do pracy. 

Umowa o pracę na czas nieokreślony

Tutaj przysługuje Ci pełna ochrona przedemerytalna, zgodnie z tym, co już opisaliśmy. Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony nie jest wówczas możliwe. Mogą się jednak zdarzyć szczególne sytuacje, kiedy pracodawca będzie mógł wypowiedzieć Ci umowę - o tym przeczytasz poniżej.

Wyjątki, w których można zwolnić pracownika w okresie ochronnym

Istnieją wyjątki, w których rozwiązanie umowy o pracę jest możliwe w okresie ochrony przedemerytalnej pracownika, a są to:

1. Zwolnienie dyscyplinarne. Jeśli istnieją przesłanki do zwolnienia dyscyplinarnego zgodnie z Kodeksem pracy, to pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia nawet w przypadku pracownika objętego ochroną przedemerytalną. 
2. Likwidacja stanowiska lub zakładu pracy. W przypadku likwidacji firmy, w której pracujesz albo Twojego stanowiska ochrona przedemerytalna Ci nie przysługuje. Wypowiedzenie jest wówczas możliwe, choć oczywiście nie nastąpi ono z Twojej winy.
3. Upadłość firmy i zwolnienia grupowe. Ogłoszenie upadłości przez przedsiębiorcę i konieczność zwolnień grupowych zwalnia z ochrony przedemerytalnej. Tutaj znowu mamy do czynienia z powodem zwolnienia leżącym po stronie pracodawcy. 

Czy zbyt długa choroba może pozbawić Cię ochrony?

Tak, to kolejny przypadek, w którym ochrona przedemerytalna nie zadziała. Ogólnie rzecz ujmując możesz chorować i przebywać na L4. Jakkolwiek zbyt długi okres zwolnienia pozbawi Cię ochrony. Zgodnie z art. 53 Kodeksu pracy jeśli nieobecność z powodu choroby wyniesie 182 dni albo 270 dni pracodawca może rozwiązać z Tobą umowę o pracę bez wypowiedzenia. 

Czy będąc w okresie ochronnym można wnioskować o kredyt?

Ochrona przedemerytalna w żaden sposób nie przeszkodzi Ci we wnioskowaniu o kredyt w banku. Istotne jest jednak to, że bank weźmie pod uwagę Twój wiek. Przykładowo, jeśli jesteś pracującym mężczyzną i masz 62 lata, instytucja doskonale zorientuje się, że do emerytury brakuje Ci 3 lat. W związku z tym, jeśli zawnioskujesz o zobowiązanie z okresem spłaty powyżej 36 miesięcy, bank może zaproponować Ci niższą kwotę, niż tę, o którą wnioskowałeś. Wiąże się to z tym, że najprawdopodobniej Twoja emerytura będzie znacząco niższa niż wynagrodzenie z wykonywanej pracy, wobec czego będziesz mógł spłacać niższą ratę. 

Ochrona przedemerytalna nie zmienia innych Twoich praw

Objęcie ochroną nie wpływa na standardowe uprawnienia pracownicze. Nadal przysługują Ci:

• urlopy (w tym wypoczynkowy i okolicznościowe),
• wynagrodzenie i dodatki zgodnie z umową/regulaminem,
• świadczenia socjalne (ZFŚS, dofinansowania, bony),
• dostęp do szkoleń, awansów i oceny okresowej na takich samych zasadach jak innym.

Ochrona przedemerytalna ogranicza przede wszystkim możliwość wypowiedzenia umowy przez pracodawcę, ale nie obniża Twoich bieżących praw.

Co możesz zrobić, gdy pracodawca złamie ochronę przedemerytalną?

Możesz krok po kroku postapić w taki oto sposób:

1. Zbierz dowody. Zachowaj wypowiedzenie, korespondencję, notatki ze spotkań, listę świadków.
2. Wezwij pracodawcę do cofnięcia wypowiedzenia. Wystarczy krótki, pisemny wniosek z powołaniem się na ochronę.
3. Złóż odwołanie do sądu pracy. Masz na to 21 dni od doręczenia wypowiedzenia.
4. Wniosek o przywrócenie do pracy. W pozwie możesz żądać przywrócenia na dotychczasowe stanowisko albo zasądzenia odszkodowania.
5. Odszkodowanie za czas pozostawania bez pracy. Przy bezprawnym wypowiedzeniu sąd może zasądzić odszkodowanie – co do zasady od 2 tygodni do 3 miesięcy wynagrodzenia, nie mniej niż za okres wypowiedzenia. Jeżeli żądasz przywrócenia, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy; w przypadku pracowników objętych szczególną ochroną (w tym przedemerytalną) co do zasady bez sztywnego limitu czasowego – do dnia powrotu do pracy.

FAQ - Najczęściej zadawane pytania

Kiedy zaczyna się, a kiedy kończy ochrona przedemerytalna?

Ochrona przedemerytalna przysługuje, jeśli Ci brakuje mniej niż 4 lata do emerytury, a kończy się wraz z nabyciem prawa do emerytury z osiągnięciem wieku emerytalnego. W przypadku kobiet będzie to 56-60 lat, a dla mężczyzn 61-65 lat.

Czy pracodawca może zmienić warunki umowy w okresie ochronnym?

Generalnie - nie. Będzie to możliwe tylko za Twoją zgodą lub w szczególnych okolicznościach, takich jak zwolnienie grupowe.

Czy osoby na B2B mają ochronę przedemerytalną?

Nie, okres ochronny dotyczy wyłącznie umów o pracę. Umowy cywilnoprawne oraz współpraca na B2B są z tej ochrony wyłączone. 

Dodano: 02.12.2025