Wskaźnik POLSTR budzi wątpliwości. Reforma WIBOR pod znakiem zapytania?

Opublikowano: 10 Gru 2025 Agnieszka Kłak 6 min. czytania

Kategoria: Poradnik Kredytowy

Kiedy ma wejść nowy wskaźnik POLSTR?

POLSTR ma całkowicie zastąpić wskaźnik WIBOR do końca 2027 r. Wiązać się to będzie z wprowadzeniem tzw. spreadu korygującego. Ma to na celu wyrównanie różnicy pomiędzy obecnym oprocentowaniem opartym na WIBOR a nowym oprocentowaniem, opartym na nowym wskaźniku. Co ciekawe zmianę prawa w tej sprawie przeprowadził jeszcze poprzedni rząd PiS-u.

Przepisy, które weszły po cichu

PiS wprowadził zmiany w art. 61c ustawy o nadzorze makroostrożnościowym oraz art. 85 ust. 2 ustawy o finansowaniu społecznościowym. Przepisy te weszły po cichu, nie wzbudzając debat ani nie były poprzedzone konsultacjami społecznymi. Wg nowego prawa Minister Finansów ma możliwość przeprowadzenia reformy wskaźników referencyjnych w drodze rozporządzenia. Oznacza to, że procedura odbyć się może z pominięciem ustawy. Póki co Minister nie wydał jeszcze stosownego dokumentu. 

Zmiana wskaźnika WIBOR niezgodna z Konstytucją?

Rząd Zjednoczonej Koalicji kontynuuje reformy zaczęte przez PiS. Obecnie na jej czele stoi Komitet Sterujący Narodowej Grupy Roboczej ds. reformy wskaźników referencyjnych. Przewodniczącym Komitetu jest prezes Związku Banków Polskich, Tadeusz Białek. Minister Adam Domański wyznaczył przedstawicieli ze swojego resortu, a prócz tego swój udział mają także członkowie KNF, wyznaczeni przez Jacka Jastrzębskiego. Zmiany nabierają tempa, ale jeśli Minister Finansów wyda rozporządzenie z pominięciem ustawy, może się okazać, że zmiany są niezgodne z polską Konstytucją, a także z prawem Unii Europejskiej. 

W szczególności należałoby się przyjrzeć art. 31 ust. 3 oraz art. 76 Konstytucji. Swoboda zwierania umów posiada szczególną ochronę konstytucyjną, co również potwierdza orzecznictwo sądów. Trzeba też wspomnieć o tym, że ingerencja ustawodawcy w interesy klienta - którymi niewątpliwie są kredyty oraz inne produkty oparte na wskaźnikach - może następować wyłącznie w drodze ustawy, a nie rozporządzenia. 

W grę wchodzą nie tylko kredyty

W chwili obecnej na wskaźniku WIBOR opierają się umowy o łącznej wartości 7 bln zł, z tego 1 bln zł stanowią kredyty hipoteczne. Jednak fakt, że POLSTR ma zastąpić WIBOR wpłynie nie tylko na umowy kredytowe, ale też na wszystkie umowy, gdzie swój udział ma wskaźnik referencyjny. Dotyczy to więc także pożyczek, kont bankowych, obligacji i leasingów. Problem może więc dotyczyć znacznie większej sumy pieniędzy i znacznie większej liczby zainteresowanych konsumentów niż tylko kredytobiorców. 

Sprzeczność z prawem unijnym

Kolejne poważne wątpliwości dotyczą sprzeczności wprowadzania nowego wskaźnika referencyjnego z prawem unijnym, a konkretnie z art. 23 c rozporządzenia BMR. Zgodnie z tym przepisem polskie organy mogły jedynie w ograniczony sposób wpłynąć na zmianę wskaźnika - co dotyczy jednego lub kilku zamienników w ściśle określonych okolicznościach. Ponadto ustalenie spreadu korygującego to wyłączna kompetencja Komisji Europejskiej, nie zaś polskich instytucji. 

Czy nadejdzie fala pozwów ws. umów kredytowych?

Możliwe jest, że obie strony umów, gdzie wystąpi nowy wskaźnik POLSTR będą chciały pozywać Skarb Państwa. Odpowiedzialność odszkodowawcza wynika tutaj z art. 417 Kodeksu cywilnego, a do wypłaty roszczenia wystarczające będzie stwierdzenie, iż regulacje naruszają polskie prawo konstytucyjne bądź prawo unijne. Oprócz tego takie umowy będą mogły być podważane z art. 415 Kodeksu cywilnego. Ważne tutaj będzie także przyszłe orzecznictwo sądów krajowych oraz TSUE. 

Czy klienci pozostaną bez ochrony?

Istnieje spora obawa o brak ochrony interesów konsumentów. W porównaniu do WIBOR-u wskaźnik POLSTR może cechować się znaczną dynamiką oraz dużą zmiennością stopy procentowej. To z kolei może bardzo negatywnie wpływać na sytuację finansową klientów. Kredytobiorcy będą się czuli, gdy zaciągną zobowiązanie, gdyż koszty w trakcie spłacania będą się znacznie wahać, co także spowoduje spadek poczucia bezpieczeństwa finansowego. 

Jak instytucje reagują na wątpliwości związane z POLSTR?

W przestrzeni medialnej próżno szukać wyczerpujących wypowiedzi i komentarzy banków w sprawie prawnych wątpliwości co do wskaźnika POLSTR. Komisja Nadzoru Finansowego nie zabrała głosu w tej sprawie. Milczy także administrator wskaźników referencyjnych GPW Benchmark. Natomiast Związek Banków Polskich podkreślił, że cały proces przechodzenia z WIBOR-u na POLSTR jest transparentny, a państwa należące do UE mają swobodę w zmianie wskaźnika referencyjnego.

Warto dodać, że już 6 listopada 2025 r. Bank Pekao S.A. wyszedł z ofertą kredytu firmowego w rachunku bieżącym, gdzie oprocentowanie obliczono na podstawie wskaźnika POLSTR. Inne banki wprowadzą nowe produkty oparte na POLSTR w 2026 r. natomiast Ministerstwo Finansów wyemituje obligacje oparte właśnie na nowym wskaźniku. 

Dodano: 10.12.2025