Jakie są zasady dziedziczenia spadku w Polsce?
W artykule poruszymy kwestie prawa spadkowego w Polsce, a także odpowiemy na pytanie jak wyglądają poszczególne procesy spadkowe. Co można zrobić, aby nie odziedziczyć długów i gdzie szukać informacji na temat wysokości potencjalnych długów spadkodawcy.
Z tego artykułu dowiesz się:
- co oznacza słowo spadek,
- zasady kolejności dziedziczenia,
- kto może zostać spadkobiercą,
- jakie są rodzaje dziedziczenia.
Spis treści
Co to jest spadek?
Zacznijmy od podstawowego pojęcia czyli „spadek”. Otóż spadek zgodnie z Art. 922. § 1 Kodeksu Cywilnego to jest nic innego, jak ogół praw i obowiązków osoby zmarłej, które przechodzą na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów ujętych w Kodeksie Cywilnym. Warto przy tym nadmienić, że prawo spadkowe znajduje swoje uregulowanie prawne w Ustawie z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks Cywilny, w Księdze Czwartej zatytułowanej "SPADKI".
Z kolei Ustawa z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks Postępowania Cywilnego reguluje kwestię postępowania sądowego w zakresie między innymi prawa cywilnego, a w nim prawa spadkowego.
Jakie są zasady dziedziczenia w Polsce?
Po pierwsze artykuł 924 i 925 Kodeksu Cywilnego mówi o tym, że śmierć spadkodawcy otwiera spadek, a spadkobierca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia. Czyli wedle tych przepisów spadkobierca nabywa spadek w chwili śmierci spadkodawcy.
Po drugie, powołanie do spadku odbywa się ustawowo lub testamentowo, a to wszystko zależy od tego czy osoba zmarła ustanowiła przed śmiercią testament. Dziedziczenie testamentowe ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym, a dziedziczenie ustawowe może ostatecznie dotyczyć całości spadku lub jego części.
Dziedziczenie ustawowe wchodzi w grę, gdy zajdzie któraś z wymienionych okoliczności na przykład:
- spadkodawca nie sporządził testamentu;
- testament jest nieważny;
- osoby wskazane w testamencie zostały uznane za niegodne;
- osoby podane w testamencie nie istniały w chwili otwarcia spadku na przykład nie przeżyły spadkodawcy. Mogą to być również osoby prawne na przykład spółka akcyjna nie zarejestrowana na dzień otwarcia spadku;
- osoby wskazane w testamencie odrzuciły spadek;
- testament został odwołany przez spadkodawcę.
Dziedziczenie testamentowe to inaczej rozporządzenie przez spadkodawcę swoim majątkiem w formie sporządzenia testamentu. Zasada jest taka, że jeden testament równa się jeden spadkodawca. To oznacza, że jedna osoba nie może spisać kilka testamentów.
Kodeks Cywilny przewiduje różne formy spisania testamentu. Może to być forma własnoręcznie napisanego testamentu z podpisem i datą sporządzenia lub w formie aktu notarialnego. Testament może być też przedstawiony w formie ustnej przy dwóch świadkach jakimi mogą być urzędnicy państwowi na przykład burmistrz czy prezydent miasta, następnie sporządzany jest protokół z ustaleniami testamentu.
Po trzecie przy zasadach dziedziczenia należy pamiętać, że małżonkowie wedle kodeksu rodzinno – opiekuńczego mają równe udziały w majątku wspólnym, a w ślad za tym połowa majątku będzie nadal należeć do żyjącego małżonka, a druga połowa będzie stanowić masę spadkową.
Kto może być spadkobiercą?
Zdolność dziedziczenia nabywamy w momencie urodzenia, a nawet istnieje możliwość dziedziczenia warunkowego czyli od poczęcia pod warunkiem, że dziecko urodzi się żywe.
Zasada dla osób fizycznych jest taka, że w momencie otwarcia spadku dana osoba musi po prostu żyć.Jeśli uprawniony członek rodziny nie dożył otwarcia spadku to wówczas prawo dziedziczenia przechodzi na kolejnych członków rodziny.
W przypadku osób prawnych, na dzień otwarcia spadku musi być ona zarejestrowana w odpowiednim rejestrze jako aktywnie prowadzona działalność gospodarcza, a wyjątkiem jest tylko fundacja, która może zostać zarejestrowana do dwóch lat od dnia otwarcia spadku.
Najbliżsi krewni - prawo do dziedziczenia
W przypadku dziedziczenia ustawowego, spadkobierców określa kodeks cywilny w artykułach od 931 do 935. Przede wszystkim są to osoby spokrewnione w linii prostej czyli dzieci spadkodawcy, wnuki, prawnuki itd. Osoby spokrewnione w ten sposób określane są mianem zstępnych. Prawo do dziedziczenia ma także małżonek spadkodawcy. Wraz z dziećmi dziedziczą oni w równej części. Istnieje jednak zastrzeżenie, że część spadku przypadła małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 całej wartości spadku.
Warto podkreślić, że wnuki spadkodawcy odziedziczą po nim majątek wówczas, kiedy dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku. Wówczas dzieci tego dziecka, czyli wnuki spadkodawcy dziedziczą w takiej samej części spadek, w jakiej przypadałby on dziecku spadkodawcy. Gdyby zaś zdarzyło się tak, że ani wnuk spadkodawcy ani dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku to wówczas dziedziczą dalsi zstępni spadkodawcy - prawnuki, praprawnuki, itd.
Mąż, żona, ojciec, matka, brat i siostra - prawo do dziedziczenia
Jeżeli brakuje zstępnych spadkodawcy to wówczas prawo do spadku ma małżonek spadkodawcy oraz rodzice spadkodawcy. W przypadku małżonka spadkodawcy przypada mu 1/2 spadku, natomiast dla rodziców spadkodawcy przypada równo po 1/4 wartości spadku. Jeśli nie ustaliło się ojcostwa rodzica spadkodawcy, to wówczas matka spadkodawcy dziedziczy z małżonkiem spadkodawcy w równiej części - każde dostaje połowę spadku. Działa to tak samo, jeśli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku. Jeśli nie ma zstępnych spadkodawcy ani małżonka spadkodawcy to wówczas dziedziczą rodzice spadkodawcy.
Rodzeństwo spadkodawcy dziedziczy wówczas, gdy przynajmniej jedno z rodziców nie żyje. Wówczas bracia i siostry spadkodawcy dziedziczą część spadku po rodzicu po równo między siebie.
W przypadku kiedy małżonek spadkodawcy dziedziczy razem z rodzicem spadkodawcy, rodzeństwem spadkodawcy czy z dziećmi tego rodzeństwa, wówczas zawsze przypada małżonkowi spadkodawcy w udziale 1/2 spadku.
WARTO WIEDZIEĆ Małżonek spadkodawcy będzie wyłączony z dziedziczenia jeśli spadkodawca zdążył przed śmiercią w sposób uzasadniony wystąpić o rozwód lub separację. O takie wyłącznie może także wnioskować każdy z powołanych spadkobierców w ciągu pół roku od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku.
Dzieci rodzeństwa - prawo do dziedziczenia
Jest możliwe dziedziczenie po wujku lub ciotce. Dzieje się tak wówczas, gdy spadkodawca nie pozostawił ani małżonka, ani swoich zstępnych, a przynajmniej jeden z jego rodziców nie żyje. Wówczas, jeśli rodzeństwo spadkodawcy również nie żyje, to prawo dziedziczenia mają dzieci rodzeństwa spadkodawcy w równej części.
Dziadkowie spadkodawcy - prawo do dziedziczenia
Dziadkowie spadkodawcy mogą dziedziczyć dopiero wówczas, kiedy nie ma uprawnionych do dziedziczenia: małżonka, zstępnych, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy. Wtedy dziadkowie dziedziczą spadek w równych częściach. Jeżeli w takiej konfiguracji któryś z dziadków zmarłby przed otwarciem spadku, to wówczas dziedziczą jego pozostałe dzieci, czyli wujowie i ciotki spadkodawcy. Jeżeli zaś ten zmarły z dziadków nie posiadał innych zstępnych to wówczas jego część spadku jest dzielona na pozostałych dziadków.
Pasierbowie spadkodawcy - prawo do dziedziczenia
Dziedziczyć mogą również dzieci małżonka spadkodawcy. Dzieje się tak wówczas, kiedy brakuje małżonka spadkodawcy, rodziców oraz innych krewnych, których przewiduje ustawa.
Przysposobiony spadkodawcy - prawo do dziedziczenia
Przysposobiony dziedziczy w taki sam sposób jak naturalne dzieci spadkodawcy. Należy przy tym pamiętać, że przysposobiony nie dziedziczy wówczas po swoich biologicznych rodzicach oraz po osobach z nimi spokrewnionych. Również rodzice biologiczni przysposobionego nie mogą dziedziczyć po nim - to samo dotyczy krewnych biologicznych rodziców przysposobionego. A co, jeśli przysposobiony miałby potomstwo? Zstępni przysposobionego dziedziczą w takiej samej części jak wnuki i dalsi zstępni spadkodawcy.
Gmina - praw do dziedziczenia
Odziedziczyć spadek może także gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Dzieje się tak wówczas, kiedy wystąpił brak małżonka, krewnych oraz dzieci małżonka spadkodawcy. Jeżeli zaś nie jest możliwe ustalenie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy albo pozostawało ono za granicą, to wówczas dziedziczy Skarb Państwa.
Czym jest akt poświadczenia dziedziczenia?
Akt poświadczenia dziedziczenia jest to dokument notarialny, w którym wymieniona osoba staje się pełnoprawnym spadkobiercą. Może się tak stać tylko i wyłącznie przy jednomyślnej zgodzie wszystkich osób, które są jednocześnie uprawnione do dziedziczenia. Dzięki temu dokumentowi stwierdzenie nabycia spadku ma takie same prawomocne skutki jak postanowienie sądu.
Jakich dokumentów potrzeba do aktu poświadczenia dziedziczenia? W pierwszej kolejności będą to dokumenty dotyczące spadkobiercy, czyli:
- dane osobowe - imię, nazwisko, adres, itd.,
- PESEL,
- dokument tożsamości,
- skrócony odpis aktu urodzenia,
- skrócony odpis aktu małżeństwa - jeżeli spadkobierca ma żoną lub męża,
- adres do korespondencji jeśli jest inny niż miejsce zamieszkania.
Następnie będą potrzebne dokumenty dotyczące spadkodawcy:
- odpis aktu zgonu,
- zaświadczenie o numerze PESEL - uzyskamy w urzędzie odpowiednim do ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy,
- testament - jeżeli spadkodawca sporządził,
- nr księgi wieczystej - jeżeli całością lub częścią spadku jest nieruchomość.
Po załatwieniu wszystkich formalności oraz usiszczeniu opłaty notarialnej otrzymamy akt poświadczenia dziedziczenia.
Zaktualizowano:
Dodano:
Czy ten artykuł był pomocny?
Ocena / gł.Ostatnie filmy
