W jakiej kolejności następuje ustawowe dziedziczenie spadku?
Utrata bliskiej osoby to niełatwy czas dla każdego z nas, niestety takie tragedie rozgrywają się codziennie. Po osobie zmarłej zostaje spadek, który ktoś odziedziczy. Jeśli chcemy dowiedzieć się, czy przysługuje nam majątek po osobie zmarłej sprawdźmy, w której grupie znajdujemy się i ile będzie się nam należało w ramach ustawowego dziedziczenia spadku.
Z tego artykułu dowiesz się:
- jaka jest kolejność dziedziczenia,
- ile przysługuje spadku,
- co dzieje się ze spadkiem jeśli nie ma spadkobierców,
- kiedy współmałżonkowi nie przysługuje spadek.
- jeśli chcesz wiedzieć jak nie odziedziczyć długów przeczytaj ten artykuł.
Spis treści
Kto w pierwszej kolejności dziedziczy?
Kolejność dziedziczenia zgodnie z prawem spadkowym wygląda tak, że potencjalni spadkobiercy podzieleni są na pięć grup, przy czym, gdy dziedziczy grupa wcześniejsza to kolejne są wyłączone z podziału spadku.
Zatem, pierwszą grupę stanowią: małżonek i zstępni spadkodawcy, a więc jego dzieci, wnuki i ich dzieci i ich wnuki. Do drugiej grupy należą: małżonek, rodzeństwo i rodzice. Trzecia grupa to tylko małżonek. Czwarta grupa to rodzice, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa, a piąta grupa to gmina i Skarb Państwa.
Jak dziedziczenie wygląda w praktyce?
Kto jako piewszy powołany jest do spadku?
W pierwszej kolejności spadek przypada małżonkowi spadkodawcy oraz jego dzieciom. Dzieci spadkodawcy i jego małżonek dziedziczą w częściach równych, jednak co ważne małżonkowi przypada udział spadku nie mniejszy niż ¼. Weźmy na przykład trzyosobową rodzinę - matkę, ojca i syna. Matka umiera. Wówczas jej mąż otrzyma połowę spadku oraz ich syn także połowę.
Jednakże ustalenie proporcji udziałów nie zawsze należy do najłatwiejszych zadań. Przykładowo jeśli mamy sytuację, że umiera mąż i pozostaje jego żona wraz z dwójką dzieci w dniu otwarcia spadku. Udział spadkowy wygląda wówczas tak, że wszyscy otrzymają po 1/3 spadku. Z kolei, gdy mąż pozostawia żonę i pięcioro dzieci to wówczas żona otrzymuje ¼ spadku, a pięcioro dzieci pozostałe ¾ spadku. Czyli, jak można policzyć, każde dziecko spadkodawcy w tym przypadku otrzyma 3/20 spadku.
W przypadku kiedy dziecko spadkobiercy nie dożyło otwarcia spadku, to wówczas dziedziczą jego dzieci bądź dalsi zstępni - wnuki, prawnuki, itd.
Jak wygląda dziedziczenie majątku wspólnego?
Co ważne, art. 933 Kodeksu Cywilnego, w sposób szczególny zabezpiecza interes małżonka spadkodawcy, z uwagi na ich wspólny wkład w budowanie dorobku majątkowego. Tym samym oznacza to, że gdy udział w spadku małżonka zbiega się z rodzicami i rodzeństwem spadkodawcy, a także zstępnymi rodzeństwa to małżonkowi zawsze przysługuje połowa spadku. Tak więc, jeśli spadkodawca nie miał dzieci, to dział spadku przypada małżonkowi i rodzicom spadkodawcy. Jeśli żyje oboje rodziców to każdy z nich otrzymuje ¼ spadku, a małżonek ½. Obliczając udział współmałżonka należy pamiętać o majątku wspólnym!
Należy mieć na uwadze, że z reguły cały majątek spadkodawcy stanowi majątek wspólny jego i jego małżonka. Oznacza to, że w wyniku dziedziczenia małżonkowi po pierwsze przypada w udziale połowa majątku wspólnego, a dopiero druga połowa majątku wspólnego jest dziedziczona wg powyższych zasad. Kodeks Cywilny uwzględnia też sytuację, gdy nie zostało ustalone ojcostwo. Wówczas matka spadkodawcy, w tym przykładzie, otrzyma ½ spadku, a drugą połową otrzyma małżonek.
Ustawowe dziedziczenie, gdy nie ma dzieci i małżonka
W sytuacji, gdy któryś z rodziców nie dożył otwarcia spadku to w jego miejsce wchodzi rodzeństwo spadkodawcy, które dziedziczy część spadku przypadającą zmarłemu rodzicowi w równych proporcjach. Przykładowo powołani do spadku są: żona, matka spadkodawcy i jego dwaj bracia. Podział spadku będzie wyglądać tak, że żona otrzyma ½ spadku, a po ¼ spadku przypada rodzeństwu spadkodawcy oraz jego matce. Oczywiście to jest możliwe wtedy, kiedy spadkodawca w ogóle nigdy nie miał dzieci, bądź gdy żadne z dzieci spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku.
Z kolei przykład, gdzie do spadku powołani są: żona, matka, dwaj bracia i dwie siostrzenice po zmarłej siostrze to sytuacja, gdzie do podziału spadku powołuje się zstępnych rodzeństwa spadkodawcy. Wtedy wartość spadku dla każdej z osób wylicza się w oparciu o zasady podziału spadku między dalszych zstępnych spadkodawcy.
Wyliczenie udziałów w spadku może wydawać się nieco utrudnione w sytuacji udziału w spadku dalszych zstępnych spadkodawcy i wygląda w naszym przykładzie tak, że żona otrzyma ½ spadku, ¼ spadku przypadnie matce, a ¼ spadku otrzymają dwaj bracia i dwie siostrzenice. Z tego, każdy z braci będzie mieć 1/3 z ¼ spadku dlatego, że łącznie rodzeństwo stanowiły trzy osoby wraz z nieżyjącą siostrą, a udział siostrzenic wyniesie ½ z 1/3 z ¼ spadku.
Kiedy dziedziczy tylko małżonek?
Idąc dalej, trzecia grupa spadkowa to tylko małżonek spadkodawcy. Taka sytuacja ma miejsce wtedy kiedy w chwili otwarcia spadku nie ma rodziców spadkodawcy, jego rodzeństwa oraz zstępnych rodzeństwa.
Tutaj warto nadmienić, że istnieją wyłączenia od dziedziczenia przez małżonka. Zalicza się do nich rozwód lub separację stwierdzoną na podstawie orzeczenia sądu.
Z wnioskiem o wyłączenie małżonka z dziedziczenia może się zwrócić każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych, a mają na to czas 6 miesięcy do maksymalnie 1 roku, od uzyskania informacji przez spadkobiercę o otwarciu spadku.
Co ze spadkiem, gdy nie ma żyjących spadkobierców?
Jeśli spadkodawca w chwili śmierci nie miał małżonka, rodziców, rodzeństwa i jego zstępnych to spadek przypada dziadkom spadkodawcy. Podział spadku następuje w równych proporcjach na wszystkich żyjących dziadków, a gdy któryś z nich nie żyje to jego część przechodzi na jego zstępnych lub na pozostałych dziadków, gdy nie posiadał on dzieci.
Zmiany wprowadzone w Kodeksie Cywilnym w 2009 roku uwzględniły w artykule Art. 9341 możliwość dziedziczenia spadku przez dzieci małżonka spadkodawcy czyli pasierbów. Takie dziedziczenie ma miejsce wtedy kiedy ich oboje rodzice nie dożyli otwarcia spadku i gdy spadkodawca nie miał rodziców, rodzeństwa i innych krewnych.
I ostatnia sytuacja, gdy na dzień otwarcia spadku nie ma ustawowych spadkobierców, to spadek dziedziczy gmina według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a gdy nie da się ustalić ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub zamieszkiwał on poza granicami kraju to spadek przypada Skarbowi Państwa zgodnie z artykułem 935 Kodeksu Cywilnego.
Podsumowanie
To czy odziedziczysz spadek zależy od tego, w której grupie spadkobierców się znajdujesz. Zasady podziału spadku są dość proste przy jego podziale w podstawowych grupach, a sprawa się nieco komplikuje, gdy spadek dziedziczą również dalsi zstępni spadkodawcy. Jednak wygląda to na skomplikowane na pierwszy rzut oka. Po głębszym przeanalizowaniu sposobu wyliczenia podziału spadku z udziałem dalszych zstępnych, zasada liczenia wydaje się oczywista i prosta.
Zaktualizowano:
Dodano:
Czy ten artykuł był pomocny?
Ocena / gł.Ostatnie filmy
