Jak nie odziedziczyć długów?

Opublikowano: 20 Paź 2021 Sylwia Chrószcz 10 min. czytania

Kategoria: Słownik pojęć finansowych

Jak nie odziedziczyć długów?

To czy spadkobierca odziedziczy długi czy też nie, zależy zasadniczo od samego spadkobiercy. Istnieje kilka dróg prowadzonych do określonej decyzji spadkowej. Te drogi to:

• zrzeczenie się dziedziczenia jeszcze za życia spadkodawcy oraz w momencie jego śmierci,
• możliwość przyjęcia spadku wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza,
• całkowite odrzucenie spadku.

Jedną z odpowiedzi na pytanie jak nie odziedziczyć długów jest rozwiązanie w postaci odrzucenia spadku lub zrzeczenia się jego dziedziczenia. Załóżmy jednak, że chcesz przyjąć spadek i jednocześnie chcesz dołożyć wszelkich starań, aby ograniczyć ryzyko odziedziczenia długów. Czy możesz coś zrobić?

Czym są długi spadkowe?

Generalnie definicja długów spadkowych mówi o tym, że są to zobowiązania, które ciążyły na spadkodawcy w chwili śmierci. Będą więc to wszelkiego rodzaju nieuregulowane płatności, pożyczki i kredyty. Są to również zobowiązania, które mogą powstać po śmierci spadkodawcy. Mowa tu np. o umowach, które wygasną gdy spadkodawca odejdzie. Wówczas spadkobierca ma obowiązek uregulowania należności kontrahentom spadkodawcy.

Umocowanie prawne

Możesz ograniczyć dziedziczenie długów do wysokości otrzymanego majątku, co jest wynikiem przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Jeśli w tym scenariuszu, nie otrzymałeś majątku, to również nie odpowiadasz za długi spadkodawcy. Co więcej, art. 1031 § 2 Kodeksu Cywilnego określa odpowiedzialność za długi do wartości określonej w wykazie inwentarza lub spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Jest też alternatywa. Może być tak, że spadkobierca nie będzie chciał przyjmować spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Wówczas musi złożyć odpowiednie oświadczenie.

Art. 1031 § 1 Kodeksu Cywilnego mówi o tym, że wykaz inwentarza może, ale nie musi, złożyć spadkobierca, zapisobierca windykacyjny lub wykonawca testamentu. Jednak w głęboko pojętym interesie spadkobierców jest, aby złożyć wykaz inwentarza lub uzyskać spis inwentarza od komornika, z uwagi na to, że moment otwarcia spadku to moment otwarcia drogi wierzycielom do dochodzenia roszczeń z tytułu długów spadkowych.

Wykaz z inwentarza można złożyć u notariusza, który zostaje opatrzony protokołem. Pamiętaj o tym, że będzie pobrana opłata notarialna za wykonaną usługę. Wykaz może zostać złożony również w sądzie spadku, wówczas obowiązuje specjalny, czterostronicowy wzór wykazu, umieszczony w załączniku do Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 września 2015 roku. Wzór wykazu zamieszczony jest również na stronie rządowej gov.pl.

Z kolei kwestie spisu inwentarza dokonanego przez komornika reguluje Kodeks Postępowania Cywilnego w artykule 6371.

Różnica między wykazem inwentarza, a spisem inwentarza jest taka, że wykaz jest dokumentem prywatnym, a spis jest dokumentem urzędowym. W obu przypadkach chodzi o wskazanie zarówno majątku spadkodawcy, jak i jego długów.

Tak naprawdę możliwość złożenia wykazu inwentarza przez spadkobiercę pojawiła się po nowelizacji ustawy z 2015 roku, której celem było ograniczenie kosztów ponoszonych właśnie przez spadkobierców.

Koszty spis inwentarza 

Jednak przygotowanie spisu inwentarza przez komornika będzie wymagało od Ciebie pokrycia kosztów w postaci opłaty sądowej 100 zł i kosztu komornika 400 zł, plus mogą do tego dojść ewentualne koszty dodatkowe - na przykład koszt wyceny biegłych rzeczoznawców.

Z punktu widzenia dołożenia przez Ciebie wszelkich starań, by ograniczyć ryzyko związane z przejęciem długów spadkodawcy wydaje się, że bardziej wskazanym rozwiązaniem jest złożenie wniosku do sądu o przygotowanie spisu inwentarza przez komornika, ale trzeba liczyć się wtedy z kosztami, które w niektórych przypadkach mogą być znaczne.

Pamiętaj, że dokument urzędowy ma przewagę nad dokumentem prywatnym, co więcej – komornik ma większe środki prawne do pozyskania informacji o sytuacji finansowej spadkodawcy, aniżeli Ty jako spadkobierca.

Jakie inne działania możesz podjąć, aby ograniczyć lub wyeliminować ryzyko odziedziczenia długów?

Przede wszystkim warto zacząć od przeszukania wszelkich dokumentów spadkodawcy. Sprawa jest prostsza, gdy znasz bardzo dobrze spadkodawcę i wiesz na przykład, gdzie trzyma dokumenty. Gorzej to wygląda jak nie masz o tym bladego pojęcia.

Czy dokumenty spadkodawcy dają 100% pewności?

Pamiętaj, że pomimo tego, że znajdziesz określone dokumenty świadczące o aktywnych zobowiązaniach spadkodawcy, nie jest to 100% informacja o wszystkich możliwych jego długach. Może się okazać, że dokumenty, które znalazłeś to tylko potwierdzenie na część zobowiązań.

Możesz oczywiście szukać odpowiedzi bezpośrednio w instytucjach finansowych. Jednak w praktyce może się to okazać nietrafionym pomysłem dlatego, że tak naprawdę nie wiesz, gdzie spadkodawca zaciągnął zobowiązania np. kredyty gotówkowe czy chwilówki, i czy w ogóle, zatem szukanie odpowiedzi będzie żmudne i najprawdopodobniej bezowocne.

Jak znaleźć informacje o zadłużeniu spadkodawcy?

Wobec tego bardziej wskazane wydaje się być poszukanie informacji w dostępnych bazach kredytowych takich jak: Biuro Informacji Kredytowej, BIG, KRD czy ERIF. W tym przypadku jest szansa na uzyskanie potrzebnych informacji, jeśli powołasz się na prowadzone postępowanie spadkowe wraz z dołączeniem aktu zgonu spadkodawcy. Może zdarzyć się też tak, że otrzymasz odmowę przekazania informacji o długach spadkodawcy ze wskazaniem, że informacje z rejestru mogą być przekazane dopiero w momencie, gdy przyjmiesz spadek.

Dodatkowo od 2016 roku funkcjonuje Centralna Informacja o rachunkach prowadzonych w bankach i SKOK-ach. Prowadzi ją Krajowa Izba Rozliczeniowa. Jest to rozwiązanie wprowadzone Ustawą z dnia 9 października 2015 roku o zmianie Ustawy Prawo Bankowe oraz niektórych innych ustaw. Stanowi ono ułatwienie dla spadkobiercy, który dąży do uporządkowania spraw finansowych zmarłego spadkodawcy i tym samym, chce dowiedzieć się czy i gdzie posiadał on rachunki.

Cała procedura uzyskania informacji jest prosta. Jeśli chcesz uzyskać taką informację, zgłaszasz się do dowolnego banku lub SKOK z informacją, że chcesz uzyskać dane z Centralnej Informacji o rachunkach spadkodawcy. W ciągu kilku lub kilkunastu dni otrzymasz zbiorcze zestawienie o wszystkich aktywnych i nieaktywnych rachunkach zmarłego.

Może jednak okazać się, że dany bank czy firma pożyczkowa może być objęta tajemnicą bankową lub przedsiębiorstwa. W takim przypadku dana instytucja finansowa nie udzieli informacji o tym, czy zmarły był zadłużony, aż do dnia, w którym nastąpi stwierdzenie nabycia spadku.

Jak odrzucić spadek?

Jak można dokonać odrzucenia spadku? Jeśli posiadłeś informację na temat wysokości rzeczywistej sumy zadłużenia spadkobiercy i suma ta jest wyższa od wartości dóbr, które dziedziczysz to wówczas zawsze masz alternatywne rozwiązanie w postaci oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Oświadczenie o odrzuceniu spadku należy złożyć przed notariuszem albo sądem. Pamiętaj, że w przeciwnym wypadku nie można nie regulować zobowiązań względem wierzycieli spadkodawcy.

Tagi: dług

Zaktualizowano: 18.03.2022

Dodano: 20.10.2021