Co to jest dyspozycja wkładem na wypadek śmierci?

Opublikowano: 21 Paź 2021 Sylwia Chrószcz 11 min. czytania

Kategoria: Słownik pojęć finansowych

Co to jest dyspozycja wkładem na wypadek śmierci?

Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci to narzędzie zagwarantowane w art. 56 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe. Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci jest formą zapisu bankowego, który może złożyć każdy posiadacz rachunku jednego z trzech rodzajów kont bankowych:

• rachunku oszczędnościowego;
• rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego;
• rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej.

Wkładca, bo tak jest również określana osoba, która składa dyspozycję wkładu – może złożyć jedną lub kilka dyspozycji wkładu na wypadek śmierci, zarówno w jednym banku, jak i w kilku bankach. W dyspozycji wkładem możesz uwzględnić zarówno jedną osobę jak i kilka osób, a przydział środków dla danej osoby możesz określić kwotowo, jak i procentowo.

W praktyce wydaje się, że łatwiejszym rozwiązaniem jest określenie procentowego udziału, z uwagi na to, że składając dzisiaj dyspozycję, nie wiesz ile będzie środków na Twoim koncie po Twojej śmierci. Dodatkowo niewiadomą jest, jakie będą wówczas ograniczenia ustawowe co do wysokości maksymalnych kwot możliwych do zrealizowania w ramach dyspozycji.

Czy istnieją jakieś ograniczenia dotyczące dyspozycji wkładem na wypadek śmierci?

Oczywiście istnieją ograniczenia! 

Pierwszym ograniczeniem jest możliwość złożenia dyspozycji wkładem tylko na rzecz osób blisko spokrewnionych. Zgodnie z ustawą, może to być zapis na rzecz zstępnych, wstępnych, małżonka i rodzeństwa. Oznacza to, że nie będziesz mógł wydać takiej dyspozycji na rzecz osób niespokrewnionych lub dalszych krewnych, na przykład kuzynów. Warto nadmienić również, że osoby niepełnoletnie mogą być beneficjentem takiej dyspozycji.

Drugim ograniczeniem jest maksymalna kwota jaką może zostać objęta dyspozycja, lub łącznie wszystkie dyspozycje wkładem na wypadek śmierci wkładcy. Zgodnie z ustawą, jest to kwota, która nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku co jest kwotą ogłaszaną przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. Zatem w przypadku realizacji dyspozycji wkładem, do obliczeń będzie brana kwota z miesiąca poprzedzającego miesiąc śmierci posiadacza rachunku. Wymóg ten obowiązuje bez względu na liczbę wydanych dyspozycji.

Przykładowo: przeciętne wynagrodzenie ogłoszone przez GUS w styczniu 2022 wynosi 6064,24 zł., co oznacza, że łączna wartość zapisu lub zapisów, nie będzie mogła przekroczyć kwoty 121 284,80 zł. Pamiętaj, że to ograniczenie dotyczy zarówno dyspozycji złożonych w obrębie jednego banku, jak i wszystkich dyspozycji, które złożysz do rachunków posiadanych w innych bankach.

Trzecim ograniczeniem jest brak możliwości złożenia takiej dyspozycji do rachunku wspólnego.

Co kiedy wydamy więcej niż jedną dyspozycję?

Oczywiście, zawsze możemy wydać więcej niż jedną dyspozycję. Taka sytuacja może mieć miejsce wówczas, kiedy chcemy zabezpieczyć więcej niż jedną bliską osobę, a uczynienie tego w ramach jednej dyspozycji jest niemożliwe albo nie chcemy rozwiązywać tego w taki sposób. Jednakże, jeśli już wydajemy więcej niż jedną dyspozycję to wówczas musimy pamiętać, aby nie przekraczać limitu kwotowego, o którym już zdążyliśmy wspomnieć. A co jeśli mimo wszystko tak uczynimy?

Wówczas należy pamiętać, że wg ust. 4 oraz ust. 6 art. 56 Ustawy Prawo Bankowe jeśli posiadacz rachunku wydał więcej niż jedną dyspozycję, a limit łącznie został przekroczony to wówczas:

• dyspozycja wydana wcześniej ma pierwszeństwo przed dyspozycją wydaną później,
• każdy, kto otrzymał wypłatę pieniędzy na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci jest zobowiązany do ich zwrotu spadkobiercom posiadacza.

PRZYKŁAD: Pan Marek wydał trzy dyspozycje na wypadek swojej śmierci. Pierwszą na swojego syna, Pana Damiana, drugą na swoją córkę, Panią Iwonę, a trzecią na swoją siostrzenicę, Panią Kingę. Dla prostego rachunku załóżmy, że na miesiąc przed śmiercią Pana Marka przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 5 000 złotych. Załóżmy też, że pierwsza dyspozycja opiewała na sumę 50 000 zł, druga również na 50 000 zł, a trzecia na 30 000 zł. Czyli łącznie mamy:

50 000 zł + 50 000 zł + 30 000 zł = 130 000 zł

Jest to o 30 000 zł więcej niż 20-krotność przeciętnego wynagrodzenia, gdyż:

20 x 5 000 zł = 100 000 zł

Co się dzieje dalej? Otóż, pierwsza dyspozycja ma pierwszeństwo przed drugą, natomiast druga przed trzecia. Załóżmy, że do doszło już do wypłaty wszystkich trzech dyspozycji. W tej sytuacji rodzeństwo, czyli Pan Damian i Pani Iwona nic nie traci. Niestety, ale Pani Kinga będzie zobowiązana do zawrócenia rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej, czyli w tym przypadku 30 000 zł.

Jak się składa dyspozycję wkładem na wypadek śmierci?

Dyspozycję taką możesz złożyć w jednym lub kilku bankach, w którym masz jeden lub wszystkie wymienione w ustawie formy rachunków.

Dyspozycja to na ogół jedno lub dwustronicowy dokument, który składasz w banku. Dyspozycja zawiera przede wszystkim: Twoje dane jako osoby wydającej dyspozycję, dane beneficjenta czyli osoby, której chcesz przeznaczyć środki finansowe, numery rachunków, które podlegają dyspozycji oraz formę przydziału środków dla danej osoby – kwotową lub procentową.

Co ważne, w momencie składania dyspozycji, beneficjent nie musi być obecny – jednak istotne jest to, abyś podał dokładne dane tej osoby takie jak imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz inne dane wymagane przez dany bank, niezbędne do potwierdzenia tożsamości tej osoby w momencie chęci odbioru środków.

Te informacje są również potrzebne w banku dlatego, że ustawa zobowiązuje banki do poinformowania osób wskazanych w dyspozycji o fakcie dokonanego zapisu środków i ich odbioru. Dyspozycja nie ma charakteru umowy, a to oznacza, że w każdej chwili możesz ją odwołać lub zmienić.

Dlaczego warto złożyć dyspozycję wkładem na wypadek śmierci?

Dlatego, że jest to proste, szybkie i pozbawione dodatkowych formalności rozwiązanie, które zapewni Twoim bliskim łatwy dostęp do zgromadzonych przez Ciebie środków po Twojej śmierci, tak naprawdę jeszcze zanim zacznie się postępowanie spadkowe.

Środki finansowe objęte zapisem na wypadek śmierci są wyłączone z masy spadkowej, co powoduje, że Twoi bliscy otrzymają je niezależnie od postępowania spadkowego, bez stresu i czasu poświęconego na dokonanie formalności spadkowych.

Koszt złożenia takiej dyspozycji jest raczej niewielki i wynika z Tabeli Opłat i Prowizji obowiązującej w Twoim banku i na dziś, w zależności od banku, waha się w granicach od 0 zł do 30 zł. Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci jest elastycznym rozwiązaniem, co powoduje, że dziś złożona dyspozycja może być dowolnie przez Ciebie zmieniana lub wycofana, a także wycofana i ponownie złożona.

Przy zmianach dyspozycji takich jak, zmiana nazwiska córki, która wyszła za mąż, czy danych adresowych - nie poniesiesz dodatkowych opłat. Przy innych zmianach, bank może naliczyć Ci opłatę za zmianę w dyspozycji wkładu, jednak są to koszty zbliżone do tych, które obowiązują przy jej ustanawianiu.

Jak dowiedzieć się o tym, że jest się beneficjentem dyspozycji?

Jest to bardzo dobre pytanie, na które odpowiedzi często brakuje w przeróżnych poradnikach internetowych. Czytelnik dowiaduje się czym jest dyspozycja, jakie ma umocowania prawne, czy są jakieś ograniczenia, a nikt nie raczy wytłumaczyć, jak można się o tym dowiedzieć. Odpowiedź jest banalna. Informacja o tym sama przyjdzie do beneficjenta dyspozycji.

Wg ust. 2 art. 56a Ustawy Prawo Bankowe jeżeli bank dowie się o śmierci posiadacza rachunku, który wydał dyspozycję, to wówczas bank ma obowiązek poinformować osoby wskazane w dyspozycji o możliwości wypłaty określonej kwoty z tytuły dyspozycji. Tak więc, jeśli bliska nam osoba umrze, powinniśmy niezwłocznie poinformować o tym bank, a wtedy na pewno dowiemy się, czy istniała jakaś dyspozycja, a jeśli tak to na jaką kwotę opiewała i kogo dotyczyła.

Zaktualizowano: 29.03.2022

Dodano: 21.10.2021