Upadłość konsumencka - co to jest i na czym polega?

Opublikowano: 29 Kwi 2021 Agata Dymara 23 min. czytania

Kategoria: Poradnik windykacyjny

Co to jest upadłość konsumencka?

Upadłość konsumencką w rozumieniu postępowania upadłościowego regulują przepisy Ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. „Prawo upadłościowe” z kolejnymi nowelizacjami. Ostatnia nowelizacja prawa upadłościowego miała miejsce 24 marca 2020 r. W praktyce możecie się też spotkać z określeniem typu: "upadłość finansowa" czy też "bankructwo finansowe". Nadrzędnym celem ogłoszenia upadłości konsumenckiej, na który wskazuje nowelizacja ustawy, jest oddłużenie konsumenta poprzez umorzenie – całkowite lub częściowe - jego zobowiązań. Dopiero dalszą intencją jest zaspokojenie potrzeb i wniosków wierzycieli.

Co mówi prawo upadłościowe?

Art. 10 i 11 prawa upadłościowego mówi, że: upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza 3 miesiące. 

Dla kogo upadłość konsumencka?

Upadłość konsumencką może ogłosić konsument, czyli osoba fizyczna, która nie jest przedsiębiorcą, czyli nie prowadzi działalności gospodarczej. Przedsiębiorca, który chciałby ogłosić upadłość konsumencką musi się wyrejestrować z CEiDG i w zasadzie na drugi dzień już może złożyć wniosek do Sądu. Nie musi już czekać roku od zamknięcia działalności. Taką możliwość dała przedsiębiorcom wspominana nowelizacja ustawy.

Jeśli zatem:

• masz zbyt niskie dochody, aby terminowo wywiązywać się ze spłatą swoich rat np. kredytów gotówkowych,
• nie jesteś wstanie spłacać wszystkich lub części swoich zobowiązań,
• masz windykację lub egzekucję komorniczą.

To teoretycznie wystarczy, aby złożyć do właściwego sądu odpowiedni i poprawnie wypełniony sądowy formularz wniosku.

Jak napisać wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?

Pisząc wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej mamy dwie możliwości. Po pierwsze możemy spróbować napisać go sami lub po drugie skorzystać z usług wyspecjalizowanej kancelarii w prowadzeniu postępowań upadłościowych. Jeśli wybierzemy druga opcję, należy liczyć się z tym, iż poniesiemy dodatkowe koszty dlatego sądzimy, że warto taki wniosek spróbować wypełnić samemu.

Wzór wniosku znaleźć możemy znaleźć w Internecie wpisując w Google frazę „ wzór wniosku o upadłość konsumencką”, jednak najpewniej ściągnąć go ze strony www.gov.pl. Wniosek ma 8 stron i 17 punktów które trzeba wypełnić, znajdziemy tam pytania o :

• oznaczenie sądu, do którego składany jest wniosek. Wniosek należy złożyć do sądu właściwego zgodnie z naszym miejscem zamieszkania,
• wskazanie danych dłużnika – wpisujemy swoje dane,
• żądanie wniosku,
• aktualny i zupełny wykaz majątku z szacunkową wyceną – wpisujemy tutaj wszystkie nasze ruchomości, ruchomości, akcje i udziały w spółkach oraz należności,
• spis wierzycieli – wpisujemy nazwy podmiotów wobec których posiadamy zadłużenie,
• spis wierzycieli spornych,
• informacje o osiągniętych przychodach w okresie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku,
• informacje o kosztach poniesionych na utrzymanie dłużnika i osób pozostających na jego utrzymaniu w ostatnich sześciu miesiącach przed dniem złożenia wniosku,
• informacje o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były nieruchomości, akcje lub udziały w spółkach,
• informacje o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były ruchomości, wierzytelności lub inne prawa, których wartość przekracza 10 000 zł,
• uzasadnienie wniosku – jest to najważniejszy punkt w całym wniosku, to właśnie uzasadnienie może przeważyć o decyzji sadu w naszej sprawie,
• dowody potwierdzające okoliczności wskazane w uzasadnieniu wniosku. 

W pozostałych punktach wypisujemy załączniki, wpisujemy daty i składamy podpisy.

Co jeśli we wniosku o upadłość będą błędy?

Z tego miejsca należy zaznaczyć, że prawidłowe wypełnienie wniosku o upadłość jest bardzo ważne, ponieważ dokument ten jest niezbędny do wszczęcia postepowania mającego doprowadzić do oddłużenia. Jeśli wniosek będzie zawierał błędy formalne lub braki, czyli nie będzie prawidłowo wypełniony w całości albo części sąd poformuje nas o tym, a my na korektę będziemy mieć 7 dni. Jeśli jednak braki nie zostaną uzupełnione w terminie spowoduje to całkowite odrzucenie wniosku, oznacza to, że ponownie będziemy musieli wnieść opłatę i wysłać kolejny wniosek do odpowiedniego sądu.

Gdzie złożyć wniosek o upadłość?

Wniosek należy złożyć do sądu upadłościowego. Sąd upadłościowy jest to wydzielona komórka w wydziale gospodarczym sądu rejonowego. Wniosek należy złożyć w biurze podawczym sądu lub przesłać pocztą na adres sądu w naszym mieście zamieszkania. Pamiętać należy również, iż należy wnieść opłatę, która na miesiąc wrzesień 2021 wynosi 30 zł.

Ile kosztuje ogłoszenie upadłości konsumenckiej?

Na koszty postępowania ogłoszenia upadłości konsumenckiej składają się następujące opłaty:

• opłata sądowa - składając do sądu wniosek o upadłość konsumencką należy liczyć się z kosztem 30 zł,
• koszty postępowania prowadzonego po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej – jeśli posiadamy majątek, wszystkie opłaty związane z postepowaniem są pokrywane właśnie z niego w ramach tzw. planu spłaty wierzycieli. Jeśli nie posiadamy majątku dług pokrywa Skarb Państwa.
• opłaty związane z kancelarią - jeśli zdecydujemy się na ogłoszenie upadłości konsumenckiej z pomocą kancelarii prawnej dodać musimy także koszty które poniesiemy w związku tym. Ciężko ustalić jaka będzie to kwota, ponieważ tak naprawdę na ostateczną cenę wpływa wiele czynników takich jak liczba wierzycieli,  ilości dokumentów, a także  inne okoliczności, które mają wpływ na ewentualne ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Ile trwa ogłoszenie upadłości konsumenckiej?

Może was to zaskoczyć  ale po złożeniu przez nas wniosku na odpowiedź czekamy zazwyczaj około 3 tygodni. Warto tu dodać, że czas w jakim sąd powinien poinformować nas o swojej decyzji nie jest w żaden sposób regulowany prawem. Pamiętajmy jednak, że samo postepowanie, ze splata naszych wierzycieli może trwać nawet 5 lat.

Upadłość konsumencka - co sprawdza sąd?

Jeszcze do niedawna jeśli sąd stwierdził, że nasze długi powstały przez nasze zaniedbanie lub celowe działanie (kiedy dłużnik był przyczyną swojej niewypłacalności) mógł odrzucić nasz wniosek o upadłość konsumencką. Na dzień dzisiejszy według ustawy, która weszła w życie 24 marca 2020 r., sprawa wygląda zupełnie inaczej. Sąd na etapie postepowania w pierwszej kolejności, sprawdza wyłącznie podstawy do ogłoszenia upadłości oraz wszystkie wymogi formalne (prawidłowe wypełnienie wniosku, załączenie wszystkich dokumentów), jeśli zaś chodzi o przyczyny zadłużenia na tym etapie nie są one brane pod uwagę.

Jakie są etapy postępowania upadłościowego?

Postepowanie upadłościowe zasadniczo można podzielić na 3 etapy: 

1. Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości konsumenckiej.
2. Postępowanie upadłościowe właściwe i likwidacja masy upadłości. Ustalenie planu spłaty wierzycieli i jego wykonanie oraz umorzenie zobowiązań upadłego.
3. Wykonanie planu spłaty jeżeli taki ustalono.

Cały proces zaczynamy od złożenia wniosku do właściwego sądu. W wielu przypadkach dłużnicy decydują się na skorzystanie z usług kancelarii prawnych i rezygnują z samodzielnego przygotowania pisma. Warto też wiedzieć, że od 1 lipca 2021 roku postępowanie upadłościowe będzie prowadzone również w systemie teleinformatycznym, a więc wniosek o upadłość konsumencką będzie można złożyć także online.

Co z naszym wnioskiem może zrobić Sąd? Sąd może nasz wniosek zwrócić do uzupełnienia braków. Może też wniosek oddalić lub może wniosek przyjąć. Zakładamy, że Sąd wniosek przyjmuje, rozpoczynając postępowanie.

Następnie Sąd wydaje postanowienie o upadłości konsumenckiej. Dalsze postępowanie upadłościowe prowadzi wyznaczony przez sąd syndyk. Ten etap postępowania z udziałem syndyka nazywa postępowaniem właściwym. Syndyk kontaktuje się z upadłym, sporządza spis inwentarza oraz plan likwidacyjny, a następnie likwiduje majątek dłużnika, analizuje przekazywane zgłoszenia wierzytelności i na ich podstawie sporządza listę wierzytelności czyli tzw. plan podziału. 

Po zakończeniu misji syndyka Sąd orzeka o planie spłaty długów. Ustanowienie planu spłaty wierzycieli obejmuje: 12, 24 lub 36 miesięcy, przez które osoba upadła zobowiązana jest wnosić określoną kwotę na rzecz niespłaconych zobowiązań. W przypadku osób, które do zadłużenia doprowadziły z premedytacją, okres ten może sięgać nawet 7 lat. Po wykonaniu planu spłat Sąd umarza pozostałe długi, które dłużnikowi pozostały.

Postępowanie może też przebiec o wiele szybciej bez realizacji planu spłaty. Całkowite umorzenie długu jest możliwe tylko w sytuacji, gdy sąd ustali, że dłużnik nie jest w stanie spłacać wierzytelności bez uszczerbku dla swoich podstawowych potrzeb a sytuacja ta ma charakter trwały.

Jak widzimy czas trwania postępowania upadłościowego zależy w dużej mierze od tego jaki majątek posiada upadły. Przy założeniu, że upadły nie posiada żadnego majątku do spieniężenia, postępowanie jest gotowe do zakończenia niedługo po sporządzeniu listy wierzytelności, co w rezultacie pozwala na jego zakończenie w terminie do 12 miesięcy. Najszybszy możliwy termin to ok. 6-7 miesięcy. W razie, gdy do masy upadłości wchodzą nieruchomości bądź ruchomości (np. samochód), czas trwania postępowania może się wydłużyć. Upadłość konsumencką można ogłosić więcej niż jeden raz w życiu. Nie może to jednak nastąpić wcześniej niż 10 lat od ogłoszenia poprzedniej upadłości.

Upadłość konsumencka 2021 – jak to wygląda?

Biuro Informacji Gospodarczej podaje, że w tym roku już blisko 7,5 tys. osób ogłosiło upadłość konsumencką. Łączna kwota długu to prawnie 690 mln złotych. Najwięcej do oddania ma dłużnik z wierzytelnościami o wartości 8 mln złotych. Warto zwrócić uwagę na komentarz BIG: liczba osób, które ogłosiły upadłość do końca maja 2021 roku jest równa liczbie osób, które ogłosiły upadłość w całym 2019 roku. Główny wpływ na ilość ogłoszonych upadłości miała liberalizacja prawa w tym zakresie. Uproszczone zostało również ogłoszenie upadłości dla dłużników, których długi powstały w związku z jednoosobową działalnością gospodarczą. Aspekt pandemii również znalazł odbicie w zwiększonej ilości upadłości konsumenckich. Znacząca większość osób ogłaszających upadłość to osoby posiadające tylko kredytu konsumpcyjne (58,7%), a jako następne kwalifikują się osoby bez kredytów. W 2021 roku najwięcej upadłości ogłoszono wśród mężczyzn w wieku 36-45 lat oraz u kobiet w tym samym wieku.

Czy upadłość konsumencka anuluje wszystkie długi ?

W żadnym wypadku ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie powinno kojarzyć nam się  z anulacja czy umorzeniem naszych zobowiązań. W pierwszej kolejności nasz majątek zostaje spieniężony, a nasze długi wobec wierzycieli spłacone. Sad może również ustalić plan spłaty. Plan spłaty to jedna niska rata ustalona przez sąd. Rata ta będzie odpowiednio dostosowana do naszych możliwości zarobkowych i naszej sytuacji finansowej. Przy czym kwota jaką będziemy musieli oddać będzie wielokrotnie niższa niż dotychczas płacone raty. I tak naprawdę dopiero po sprzedaży majątku dłużnika oraz wykonaniu planu spłaty długi, które nie sa spłacone ostają umorzone.. Więc zbyt optymistycznym jest założenie, że upadłość konsumencka oznacza umorzenie naszych długów.

Kiedy upadłość konsumencka ma sens?

Tak naprawdę każdy przypadek powinien być analizowany osobno, ponieważ każdy z nich może się różnić. Pamiętajmy jednak, że ogłoszenie upadłości nie powinno być pierwsza rzeczą jaka przychodzi nam do głowy przy kłopotach finansowych, ponieważ absolutnie nie jest to remedium na niespłacone pożyczki. Oczywiście ogłoszenie upadłości konsumenckiej, sprzedaż majątku dłużnika i spłacanie naszych wierzycieli, na pewno pozwoli nam osiągnąć spokój. Dodatkowo nie będziemy musieli się martwić, że zaraz ktoś zapuka do naszych drzwi i upomni się o niezapłacona ratę, ponieważ podczas postępowania upadłościowego windykacja i bieg postepowań egzekucyjnych są wstrzymywane. Jeśli ktoś liczy, że wraz z ogłoszeniem upadłości jego długi zostaną umorzone, może niestety się rozczarować, takie sytuacje zdążają się niezwykle rzadko, ponieważ w takim wypadku konsument musi nie posiadać majątku i dodatkowo np. być niezdolnym do pracy.

Jakie długi obejmuje upadłość konsumencka?

Ustawa umożliwia umorzenie długów takich jak:

• kredyty bankowe,
• chwilówki,
• pożyczki pozabankowe,
• długi prywatne,
• zaległości w ZUS i Urzędzie Skarbowym.

Jakich długów nie obejmuje upadłość konsumencka? 

Zgodnie z art.491_21 ust. 2 nie podlegają umorzeniu takie zobowiązania jak:

• alimenty,
• renty z tytułu odszkodowań za wywołane choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci,
• kary grzywny orzeczone przez sąd,
• zobowiązania wynikające z obowiązku naprawienia szkody ora zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
• zapłata nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny,
• zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem,
• zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.

Konsekwencje upadłości konsumenckiej

1. Ograniczony dostęp do pieniędzy. W związku, że upadłość konsumencka ma na celu spłatę wierzycieli syndyk  zajmie nasze wynagrodzenie za pracę i środki na koncie bankowym. Dodatkowo może także zlicytować: mieszkanie, samochód czy inne wartościowe sprzęty.
2. Ryzyko utraty mieszkania - konsekwencją upadłości konsumenckiej jest realne ryzyko utraty mieszkania. Jeśli zostanie ono zlicytowane, należy je opuścić. Jednak pamiętajmy, że na wynajem mieszkania dostaniemy środki z sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości w kwocie pokrywającej koszty najmu za okres od 12 do 24 miesięcy.
3. Koniec z kolejnymi kredytami – wiedzieć musimy również, iż w związku z prowadzonym postepowaniem wpisani zostaniemy do rejestru dłużników niewypłacalnych więc nie możemy nawet liczy na zaciągniecie kolejnego kredytu czy pożyczki.
4. Coroczne sprawozdania - w okresie na który ustalono plan spłaty będziesz musiał składać sądowi corocznie - do końca kwietnia danego roku - sprawozdanie za poprzedni rok kalendarzowy ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej, planu spłaty wierzycieli, jak również swoich możliwości zarobkowych i wydatków potrzebnych na utrzymanie.

Upadłość konsumencka a komornik

Tak naprawdę jeśli „mamy komornika" nie jest to żadne przeciwwskazanie do złożenia wniosku o upadłość. Również dla sądu sam komornik nie jest powodem jego odrzucenia. Samo ogłoszenie upadłości dla osoby, która posiada komornika, oznacza umorzenie egzekucji komorniczej. Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ komornik ma za swój cel zaspokoić jednego wierzyciela, a postepowanie upadłościowe ma doprowadzić do spłaty wszystkich naszych długów. Co ważne pamiętajmy, że samo wnioskowanie o upadłość nie wstrzymuje automatycznie egzekucji komorniczych.

Upadłość konsumencka a hipoteka

Kredyt hipoteczny, tak jak i inne nasze długi nie jest przeciwwskazaniem do ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Jednak pamiętać należy, że jeśli w ramach postępowania upadłościowego sprzedane zostanie przez syndyka mieszkanie na którym ciąży hipoteka to cała kwota ze sprzedaży mieszkania zostaje przekazana na spłatę właśnie tego kredytu hipotecznego. Dzieje się tak, ponieważ jest to spełnienie gwarancji, jaką daje zabezpieczenie się przez bank na nieruchomości. 

Tagi: upadłość konsumenckaprawo upadłościowe

Zaktualizowano: 08.03.2022

Dodano: 29.04.2021