Jak zmieniały się stopy procentowe na przestrzeni ostatnich 20 lat?

Opublikowano: 10 Lis 2022 Agnieszka Kłak 10 min. czytania

Kategoria: Poradnik Kredytowy

Co i kto ma wpływ na zmianę stóp procentowych?

Oprócz prześledzenia zmian w stopach procentowych w minionych latach warto też wiedzieć, co wpływa na te zmiany i kto o tym decyduje. Bezpośrednią decyzję o wysokości stóp procentowych podejmuje Rada Polityki Pieniężnej. Rada ta powinna być całkowicie niezależna od rządu i innych organów państwa polskiego. Wydawane przez nią decyzje są także podyktowane określonymi zrachowaniami globalnego rynku.

Przede wszystkim Rada Polityki Pieniężnej ma na celu utrzymanie inflacji na stałym poziomie. Ten cel realizuje w ramach działań polityki monetarnej. Gdy inflacja wzrasta zbyt gwałtownie Rada zmuszona jest podwyższać stopy procentowe, aby wzrosła cena pieniądza na rynku. Z drugiej strony Rada Polityki Pieniężnej dba również o zachowanie wzrostu gospodarczego. Ten drugi cel realizowany jest oczywiście wtedy, gdy nie stoi w sprzeczności z zachowaniem stabilnej inflacji. W związku z tym Rada utrzymuje stopy procentowe na najniższym możliwym poziomie. Oznacza to tanie kredyty, a to z kolei pobudza gospodarkę.

Kiedy w takim razie możemy spodziewać się wzrostu stóp procentowych?

Nie ma określonego czasu, kiedy Rada Polityki Pieniężnej ma obowiązek zmienić stopy procentowe. Nie musi się to odbywać z określoną częstotliwością, tylko wtedy, kiedy zachodzi taka potrzeba. Obecnie podstawowe stopy procentowe Narodowego Banku Polskiego wynoszą:

• stopa referencyjna 6,75% w skali rocznej;

• stopa lombardowa 7,25% w skali rocznej;

• stopa depozytowa 6,25% w skali rocznej;

• stopa redyskonta weksli 6,80% w skali rocznej;

• stopa dyskontowa weksli 6,85% w skali rocznej.

Jest to wskaźnik stóp procentowych ustalonych przez Radę Polityki Pieniężnej na posiedzeniu 8 listopada 2022 roku. Jak się ma do tego inflacja? Obecnie cel inflacyjny w Polsce wynosi 2,5% z możliwością odchylenia o 1%, a inflacja wg danych Głównego Urzędu Statystycznego wyniosła 17,90%. Należy zaznaczyć, że ceny towarów i usług konsumpcyjnych wzrosły w ostatnim roku najbardziej od ponad 20 lat.

Zmiany stopy referencyjnej na przestrzeni ostatnich 20 lat 

Prezentowany poniżej wykres pokazuje zmiany stopy referencyjnej na przestrzeni ostatnich 20 lat, do stycznia 2022 r. 

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych NBP 

Obecnie stopa referencyjna ma kluczowe znaczenie dla kredytobiorców, ponieważ jej wartość służy do określania maksymalnego oprocentowania kredytów. Na mocy nowelizacji ustawy o kredycie konsumenckim zmienił się sposób naliczania maksymalnego oprocentowania kredytu i obecnie wartość oprocentowania kredytu nie może w stosunku rocznym przekroczyć dwukrotności odsetek ustawowych, równych sumie stopy referencyjnej NBP plus 3,5 punktów procentowych. Jak widzimy na wykresie pomiędzy latami 2015-2020 stopa nie zmieniała się, a od marca 2020 roku rozpoczął się cykl obniżania stóp procentowych, gdzie w marcu 2020 r. stopa referencyjna przyjęła wartość 1,00% (obniżka z poziomu 1,50%), a następnie została dwukrotnie obniżona do poziomu 0,5% w kwietniu 2020 roku oraz 0,1% w maju 2020 r. Stopy na tym poziomie utrzymywane były do października 2021 r., kiedy zapadła pierwsza podwyżka stóp procentowych, do poziomu 0,5%. Kolejne podwyżki stóp procentowych, w tym stopy referencyjnej odbyły się na kolejnych posiedzeniach Rady Polityki Pieniężnej:

• w listopadzie 2021 r. do poziomu 1,25%, 
• w grudniu 2021 r. do poziomu 1,75%, 
• w styczniu 2022 r. do poziomu 2,25%, 
• w lutym 2022 r. do poziomu 2,75%, 
• w marcu 2022 r. do poziomu 3,50%, 
• w kwietniu 2022 r. do poziomu 4,50%, 
• w maju 2022 r. do poziomu 5,25%, 
• w czerwcu 2022 r. do poziomu 6,00%, 
• w lipcu 2022 r. do poziomu 6,50%, 
• we wrześniu 2022 r. do poziomu 6,75%. 

Zmiany stopy procentowej w listopadzie 2022 roku 

Na październikowym i listopadowym posiedzeniu zapadła decyzja o utrzymaniu stóp na dotychczasowym poziomie. Natomiast wrześniowa podwyżka, która została ogłoszona po posiedzeniu 7 września 2022 r., a obowiązująca od 8 września 2022 r. była jedenastą z rzędu. Komentarze analityków rynku kredytowego oraz ekonomistów wiodących banków jednoznacznie wskazują na to, że dziś trudno spekulować, gdzie zatrzyma się skala podwyżek. Poziom nawet 8,00% to jedna ze spekulacji. Dla części z ekspertów obecna skala podwyżek jest również zdecydowanie większa niż zakładali wcześniej. Trudno spekulować również, jak długo zostanie utrzymany nowy trend po stronie RPP, która zamroziła stopy procentowe na obecnym poziomie. Zwłaszcza biorąc pod uwagę niepokojące dane odnośnie rosnącej inflacji. 

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych NBP 

Co w tej sytuacji może powiedzieć najbardziej zainteresowana grupa, czyli posiadacze kredytów hipotecznych w złotówkach? Doniesienia, że raty kredytów hipotecznych wzrosły dwukrotnie nie napawają optymizmem. Dodajmy jeszcze, że większość komunikatów mediowych mówi o wzroście rat popularnych "hipotek", ale sytuacja dotyczy każdego kredytu i każdej pożyczki ze zmiennym oprocentowaniem. 

Jak zmieniły się więc raty kredytobiorców? Przykładowo dla kredytu na kwotę 300 tys. złotych z okresem spłaty 25 lat z ratą równą rata wzrosła do poziomu blisko 2,5 tys. złotych. W stosunku raty sprzed serii podwyżek jest to już blisko 1 200 zł wyższa rata niż jeszcze jesienią 2021 r., kiedy wartość stóp była na poziomie 0,10%. 

Jeśli chcesz poznać jeden ze sposobów na poradzenie sobie z trudnościami w spłacie kredytu hipotecznego przeczytaj ten artykuł. 

Jak zmiany stóp procentowych wyglądają w innych państwach?

Banki centralne w krajach rozwiniętych dążą do tego, aby już nigdy nie podwyższać stóp procentowych lub aby podwyżki były jedynie symboliczne. Ekonomiści przewidują, iż w przyszłości możemy spodziewać się wręcz zerowych stóp procentowych. Natomiast stopniowe starzenie się społeczeństwa doprowadzi do ustanowienia ujemnych stóp procentowych. Są to jednak prognozy dość odważne i dalekosiężne, które nie zakładają nieprzewidzianych zdarzeń takich jak na przykład światowy kryzys gospodarczy albo całkowita zmiana polityki banków centralnych na świecie.

Skąd brać wiedzę o stopach procentowych ustalanych w Narodowym Banku Polskim?

Choć nie możemy dokładnie przewidzieć jak w nadchodzących 20 latach zmienią się stopy procentowe, wpływające na oprocentowanie kredytu, to jednak mamy możliwość prześledzenia jak kształtowały się one w minionych dwóch dekadach. Na tej podstawie możemy przypuszczać co nas czeka w trakcie spłacania długoterminowego kredytu. Prześledzenie tych zmian nie jest trudne. Narodowy Bank Polski na swojej stronie internetowej udostępnia archiwum zmian podstawowych stóp procentowych NBP.

Dodajmy jeszcze, że archiwum NBP pozwala na prześledzenie zmian od 1998 roku dla stopy referencyjnej, stopy lombardowej i stopy redyskontowej weksli. Natomiast dla stopy depozytowej od grudnia 2001 roku, a dla stopy dyskontowej weksli od 2010 roku.

Jak będzie wyglądała przyszłość stóp procentowych?

Ciężko o jednoznaczną odpowiedź. Dziś możemy tylko przewidywać, kiedy i o ile wzrosną stopy procentowe, a może zostaniemy zaskoczeni i będą utrzymane na stałym poziomie, po serii podwyżek. Możemy jednak być raczej pewni, że w niedalekiej przyszłości nastąpi kolejny wzrost stóp procentowych. 

Wielu ekonomistów jest zgodnych w opiniach, że tak niskiego poziomu stóp procentowych, jakiego doświadczyliśmy w 2020 roku próżno będzie szukać w przyszłości. Zmiany, jakie nas czekają to tylko seria podwyżek ze względu na obecny stan gospodarki. 

Tagi: stopy procentowestopa referencyjna

Zaktualizowano: 10.11.2022

Dodano: 14.01.2022