Podatek od spadków i darowizn 2022

Opublikowano: 31 Paź 2022 Agnieszka Kłak 12 min. czytania

Kategoria: Słownik pojęć finansowych

Co to jest darowizna i czym się ona różni od spadku?

Spadek to wszystkie prawa i obowiązki majątkowe, jakie spadają na spadkobiercę. Przekazanie spadku następuje po śmierci spadkodawcy, a spadkobiercą może być osoba, która dziedziczy albo na podstawie ważnego prawnie testamentu, albo na podstawie ustawowego dziedziczenia. Spadek ma umocowanie prawne w księdze czwartej kodeksu cywilnego.

Opodatkowanie spadków i darowizn jest opisane w ustawie o tym samym  tytule. Darowizny oraz spadki mają takie same stawki podatkowe, takie same kwoty wolne od podatku, a strony należą do grup podatkowych, określonych tak samo dla spadków, jak i dla darowizn.

Jak wyglądają grupy podatkowe? Kto do jakiej grupy należy?

Do pierwszej grupy podatkowej należy najbliższa rodzina:

• obecny małżonek;
• wstępni, którymi są rodzice oraz dziadkowie;
• zstępni, którymi są potomkowie, czyli dzieci biologiczne, wnuki, prawnuki, dzieci adoptowane, dzieci uznane za własne i dzieci pozamałżeńskie;
• pasierbowie;
• rodzeństwo;
• zięciowie, synowe;
• ojczym;
• macocha;
• teściowie.

Trzeba powiedzieć, że w ramach I-ej grupy podatkowej wyróżnia się tak zwaną grupę zerową. Zaliczymy do niej:

• małżonków,
• wstępnych,
• zstępnych,
• pasierbów,
• rodzeństwo,
• ojczyma i macochę.

Aby znaleźć się w tej grupie, wymienione przed chwilą osoby muszą w ciągu 6-ciu miesięcy od dnia otrzymania spadku bądź darowizny zgłosić ten fakt do Urzędy Skarbowego na specjalnym formularzu oraz przedstawić dokument przekazania darowanych pieniędzy na rachunek bankowy. Jeżeli dane osoby nie wypełnią tego obowiązku, odpowiadają tak, jakby należeli do grupy pierwszej.

Druga grupa podatkowa obejmuje:

• zstępnych rodzeństwa, czyli siostrzeńców, siostrzenice, bratanków i bratanice;
• wujów, ciotki, stryjów i stryjenki - czyli rodzeństwo rodziców;
• dzieci i małżonków pasierbów;
• małżonków rodzeństwa, czyli np. mąż siostry lub żona brata;
• rodzeństwo małżonków, czyli to może być np. brat żony czyli szwagier;
• małżonków rodzeństwa małżonków, czyli np. mąż siostry męża;
• małżonków innych zstępnych, czyli np. mąż wnuczki;

W trzeciej grupie podatkowej znajdą się wszyscy inny nabywcy, którzy nie zostali wymienieni w poprzednich grupach. Oznacza to, że nabywcą może być osoba niespokrewniona, darowiznę można przekazać np. sąsiadowi, a w testamencie jako spadkodawcę wskazać przyjaciela.

Wysokość kwoty wolnej od podatku zależy od grupy. I tak: przy grupie zerowej kwota wolna od podatku nie jest ograniczona. To znaczy, że nabywca nie płaci w ogóle podatku od spadku i darowizn, niezależnie do wysokości wartości dobra, które otrzymał. Jednakże te osoby są zwolnione całkowicie z podatku wówczas, kiedy w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego złożą odpowiedni druk właściwemu naczelnikowi Urzędu Skarbowego. Do 12 października 2022 r. włącznie Ci, którzy należą do I grupy byli zwolnieni do kwoty 9 637 zł. Nabywcy zaliczani do II grupy podatkowej płacili podatku do kwoty 7 276 zł. Natomiast trzecia grupa była zwolniona do kwoty 4 902 zł.

Od 13 października 2022 roku obowiązują nowe, wyższe kwoty wolne. Zmianie uległa też skala podatkowa. Rozporządzenie Ministra Finansów, które obowiązuje do tego dnia podniosło wspomniane wartości o 8,27%, analogicznie do wskaźnika wzrostu cen. Zmiany dotyczą tylko tych darowizn, które zostały otrzymane od tego dnia, a także tych spadków których nabycie notariusz lub sąd potwierdził po 12 października 2022 r.

Zmiana kwot wolnych prezentuje się następująco:

• 10 434 zł (zamiast 9 637 zł) w I grupie podatkowej,
• 7 878 zł (zamiast 7 276 zł) w II grupie podatkowej,
• 5 308 zł (zamiast 4 902 zł) w III grupie podatkowej.

Kwoty wolne dla darowizn przeznaczanych przez obdarowanych na określone w ustawie cele mieszkaniowe zmieniły się, jak poniżej:

• 10 434 zł (dotychczas 9 637 zł)  – limit od jednego darczyńcy,
• 20 868 zł (dotychczas 19 274 zł) – limit od wielu darczyńców łącznie.

Jak wyglądają stawki podatkowe dla trzech grup podatkowych?

To zależy od całkowitej wartości rzeczy i praw majątkowych, będących przedmiotem darowizny lub spadku. W Ustawie o podatku od spadków i darowizn występuje konkretne określenie podstawy opodatkowania.

Od 13 października 2022 roku wysokość podatku od spadków i darowizn oblicza się według zasad zaprezentowanych w tabeli:

Do 12 października 2022 roku obowiązywał stan prawny, jak opisany poniżej.
Przy I grupie podatkowej, jeśli cała wartość wynosi kwotę do 10 278,00 złotych, podatek wynosi 3%. Jeśli ta kwota spadku lub darowizny jest do 20 556,00 złotych, podatek w tym przypadku wyniesie 308,30 złotych + 5% nadwyżki od kwoty ponad 10 278 zł. Kiedy jest to kwota powyżej 20 556 złotych trzeba zapłacić 822,20 złote + 7% nadwyżki od kwoty powyżej 20 556 zł.

Dla grupy II i III grupy podatkowej wartości nabytego dobra wyrażone są tak samo, ale zmienia się kwota i stawka podatku. Ci, co należą do II grupy zapłacą odpowiednio: 7% w najniższym progu; 719,50 złotych + 9% nadwyżki oraz 1 644,50 złotych + 12%. A jeśli  ktoś zalicza się do III grupy podatkowej to podatek wyniesie dla niego odpowiednio: 12% w pierwszym progu; 1 233,40 złotych + 16%; oraz 2 877,90 złotych + 20%.

Nabycie dóbr więcej niż jeden raz od jednej osoby

Czy można nabyć od jednej i tej samej osoby dobra więcej niż tylko jeden raz? Oczywiście, że można, ale nasuwa się pytanie - co z podatkiem? Trzeba najpierw określić wartość majątku nabytego łącznie od wszystkich spadkodawców czy darczyńców. Należy wówczas zsumować wartość majątku i praw majątkowych nabytych od jednej i tej samej osoby w ciągu 5 ostatnich lat z wartością majątku i praw majątkowych ostatnio nabytych. Na podstawie tej wartości oblicza się podatek. Następnie od tego podatku należy odliczyć podatek od wcześniej nabytych rzeczy.

Podatek od spadków i darowizn - czy coś się zmieniło w 2022 roku?

W 2022 roku Rząd miał wprowadzić zmianę polegającą na likwidacji tzw. podatku od wdów i sierot. Chodziło o zmianę art. 4a Ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zmiana ma polegać na tym, że nie będzie trzeba składać żadnych dokumentów do Urzędu Skarbowego - tak jak trzeba zrobić to teraz w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Obecnie jak ktoś nie złoży druku do US w ww. terminie to zapłaci podatek - po reformie nie zapłaci nic. Jeżeli nabyłeś majątek w 2022 roku, ale jeszcze przed reformą, pamiętaj, aby powiadomić o tym US. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy nabycie dobra nastąpiło na drodze umowy w formie aktu notarialnego albo gdy osoba, która przekazała Ci dobro uczyniła to poprzez oświadczenie woli, również w formie aktu notarialnego.

W jakich okolicznościach trzeba płacić podatek od spadków i darowizn?

Darowizna i spadek to pojęcia, który każdy mniej więcej kojarzy. Jednakże Ustawa o podatku od spadków i darowizn wymienia inne okoliczności, w których podatek od spadków i darowizn obowiązuje. I tak obowiązek podatkowy powstaje w przypadku nieodpłatnego zniesienia współwłasności. Również nabycie majątku na drodze zasiedzenia podlega opodatkowaniu. Temu samemu podlega nabycie majątku w drodze nieodpłatnej służebności, renty oraz użytkowania.

Tagi: podatki

Zaktualizowano: 31.10.2022

Dodano: 26.10.2021