Śmierć dłużnika. Co się dzieje z długiem po śmierci dłużnika?

Opublikowano: 24 Lis 2022 Dagmara Konik 8 min. czytania

Kategoria: Domowe finanse

Czy trzeba spłacić dług po śmierci dłużnika?

Obowiązek spłacenia długu po dłużniku, w przypadku gdy umarł przechodzi na jego spadkobierców. Mogą to być wszelkiego rodzaju zadłużenia, takie jak kredyty, pożyczki, niezapłacone rachunki, a nawet podatki. Wszystkie te rodzaje zadłużeń oraz wszystko to, co prawnie określane jest długiem przechodzą na spadkobiercę po stwierdzeniu nabycia spadku.

Jak dług przechodzi na spadkobiercę?

Po śmierci spadkodawcy następuje stwierdzenie nabycia spadku przez sąd właściwy do ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego. Odbyć się to może na jeden z dwóch sposobów:

• przed sądem prowadzone jest postępowanie spadkowe,
• spadkobierca uzyskuje u notariusza akt poświadczenia dziedziczenia.

Każdy spadkobierca ma pół roku na to, aby odrzucić lub przyjąć spadek. Ten 6-miesięczny okres jest liczony od dnia zgonu spadkodawcy.

Dziedziczenie w Polsce odbywa się tak, że jeśli spadkodawca nie sporządził testamentu, to wówczas dziedziczą spadkobiercy ustawowi – jest to w pierwszej kolejności najbliższa rodzina zmarłego, a w drugiej – dalsi krewni. Jeżeli spadkodawca pozostawił testament, to majątek oraz ewentualne długi odziedziczą osoby wskazane w testamencie – nawet jeśli nie są to krewni zmarłego.

W przypadku sądowego postępowania spadkowego w sprawie stwierdzenia nabycia spadku orzeka sąd po rozprawie. Natomiast w przypadku aktu poświadczenia dziedziczenia przyjęcie spadku odbywa się u notariusza, który następnie przesyła do sądu akt poświadczenia dziedziczenia, a sąd rejestruje ten dokument.

Odpowiedzialność spadkobiercy za długi

Spadkobierca ma do wyboru dwie drogi przyjęcia spadku:

• wprost,
• z dobrodziejstwem inwentarza.

W przypadku przyjęcia spadku wprost spadkobiercy odpowiadają całym majątkiem za długi spadkodawcy – ich odpowiedzialność jest wówczas pełna. Natomiast przy przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza odpowiedzialność spadkobierców jest ograniczona – odpowiadają oni za długi tylko do wysokości aktywów.

Przykład 1. Pan Marian posiadał nieruchomość wartą 300 000 zł, samochód wart 50 000 zł oraz oszczędności w wysokości 100 000 zł. Jednakże miał długi w wysokości 400 000 zł. Kiedy Pan Marian umarł spadek po nim przyjęła wprost jego żona, Pani Anna. W związku z tym cała wartość spadku po Panu Marianie wynosi 450 000 zł, ale jako że Pani Anna przyjęła spadek wprost, odpowie całym majątkiem za spłatę długu.

Przykład 2. Pani Grażyna posiadała mieszkanie warte 200 000 zł. Zadłużona była natomiast na kwotę 300 000 zł. Po jej śmierci spadek z dobrodziejstwem inwentarza przejął jej syn, Pan Bogdan. W związku z tym Pan Bogdan odpowie za długi Pani Grażyny tylko do wysokości wartości aktywów czyli 200 000 zł.

Skąd wierzyciel dowie się, kto jest spadkobiercą?

Aby wierzyciel mógł w ogóle ustalić spadkobierców swojego dłużnika, musi najpierw dowiedzieć się o jego śmierci. Kiedy już się o tym dowie, wówczas może skierować do sądu pismo z zapytaniem o to, czy zostało przeprowadzone postępowanie spadkowe. W zależności od odpowiedzi sądu, wierzyciel może:

• wnioskować o wydanie odpisu postanowienia o nabyciu spadku – w przypadku kiedy postępowanie już się zakończyło,
• wnioskować o wszczęcie postępowania spadkowego – jeśli jeszcze się nie zaczęło.

Inny sposobem jest sprawdzenie przez wierzyciela jest sprawdzenie Rejestru Spadkowego i rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia. Z tych baz wierzyciel może się dowiedzieć czy nastąpiło sądowe stwierdzenie nabycia spadku czy też został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia.

Odzyskanie długu od spadkobierców

Kiedy już wiadomo, kto odziedziczył spadek po dłużniku, to wówczas można odzyskać swoją należność. W pierwszej kolejności wierzyciel powinien wystosować do spadkobierców wezwanie do dobrowolnego spłacenia długu. Jeżeli nie zapłacą, wówczas wierzyciel może wystąpić do sądu z pozwem o zapłatę przeciwko spadkobiercom.

Do pozwu należy dołączyć postanowienie sądu o nabyciu spadku, a także dokumentację, która potwierdzi, że spadkodawca zaciągnął dług. Należy też wskazać interes prawny w odzyskaniu długu. Gdy sąd wyda spadkobiercom nakaz zapłaty, ci będą musieli uregulować zobowiązanie. Jeśli nadal nie uczynią, wierzyciel będzie mógł skierować przeciw nim sprawę do komornika i wszcząć postępowanie egzekucyjne.

Co, jeśli dłużnik zmarł w trakcie postępowania egzekucyjnego?

Może zdarzyć się tak, że wierzyciel rozpocznie postępowanie egzekucyjne jeszcze za życia dłużnika, ale dłużnik umrze, zanim sąd wyda wyrok. W takim przypadku sąd automatycznie zawiesza postępowanie. Wówczas do sądu mogą się zgłosić dobrowolnie spadkobiercy. Jeżeli tego nie zrobią ciężar ich wskazania ciąży na wierzycielu.

W przypadku śmierci dłużnika sąd zastępuje go jego spadkobiercami. Po wydaniu postanowienia o nabyciu spadku przez sąd i pozyskania odpisu przez wierzyciela tożsamość spadkobierców jest już znana. Wówczas wierzyciel ich wskazuje (dołączając do dokumentacji odpis) i sprawa dalej toczy się przed sądem. Jeżeli sąd nada sprawie tytuł wykonawczy, wówczas rozpocznie się egzekucja komornicza z majątku spadkobierców.

Czy spadkobierca zawsze musi spłacić dług?

Spadkobierca w trakcie postępowania spadkowego ma prawo odmówić przyjęcia spadku. Wówczas spadek przechodzi na kolejnego spadkobiercę ustawowego, wskazanego prawnie jako następnego uprawnionego do dziedziczenia. Czyli, jeśli małżonek odmówi przyjęcia spadku po zmarłym współmałżonku, to wówczas spadek przechodzi dzieci zmarłego, potem jego wnuki, rodziców, dziadków, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa itd. W przypadku, kiedy wszyscy uprawnieni do dziedziczenia odmówią spadku, spadek przyjmuje gmina lub Skarb Państwa.

Jeżeli spadkobierca odmówi przyjęcia spadku, to wówczas wierzyciel ma prawo wykazać, że takie odrzucenie wiązałoby się z jego pokrzywdzeniem. Sąd może przychylić się do wniosku spadkobiercy – wtedy spadkobierca nie ponosi odpowiedzialności za długi spadkodawcy, ale sąd może uznać racje wierzyciela – w takim przypadku spadkobierca nabędzie spadek i będzie odpowiadał za długi w sposób pełny (przyjęcie wprost) lub ograniczony (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza).

Tagi: postępowanie egzekucyjnesądwierzycieldług

Dodano: 27.09.2022