Bank a parabank. Jakie są podstawowe różnice?

Opublikowano: 28 Wrz 2022 Agnieszka Kłak 13 min. czytania

Kategoria: Poradnik Kredytowy

Czym jest bank?

Bank to osoba prawna, która na podstawie określonych zezwoleń wykonuje działalność gospodarczą. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o prawie bankowym mówi, że bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem. Depozyty zbierane przez bank chroni Bankowy Fundusz Gwarancyjny. W przypadku upadku instytucji bankowej klienci mogą liczyć na zwrot gotówki z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Działalność gospodarcza banku polega na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów oraz innych czynnościach zdefiniowanych w przepisach m.in.:

• prowadzeniu rachunków bankowych,
• wykonywaniu operacji (czekowe, wekslowe),
• udzielaniu poręczeń, 
• emitowaniu bankowych papierów wartościowych,
• nabywaniu/zbywaniu wierzytelności pieniężnych.

Do banku po pieniądze i z pieniędzmi

Bank w swej definicji łączy potrzeby osób posiadających nadwyżki kapitału oraz deficyt kapitału. Jeśli mamy środki, które chcielibyśmy bezpiecznie ulokować, powinniśmy udać się do banku i założyć lokatę. Lokata może być krótko, średnio lub długoterminowa. Na samym końcu, najważniejsze jest to, że bank gwarantuje mi określony zysk. Jeżeli natomiast mamy za mało pieniędzy, idziemy do banku i możemy je pożyczyć w formie kredytu lub pożyczki. Bank, jako instytucja ściśle regulowana musi dokonać oceny zdolności kredytowej mojej osoby i sprawdzić, czy stać nas na to, aby to zobowiązanie zaciągnąć. Banki w swojej ocenie są mocno konserwatywne, w zamian jednak uzyskujemy relatywnie niską cenę za pożyczane pieniądze. 

Bank działa na rynku ściśle regulowanym. Podlega ustawom oraz nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Wypłacalność banku gwarantowana jest przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Parabanki natomiast prowadzą działalność zbliżoną do bankowej, ale bankiem nie są - nie mogą pobierać środków od klientów w formie lokat. Działają na podstawie zapisów kodeksu cywilnego i jeżeli chcą udzielać pożyczek muszą być wpisane do rejestru KNF, nie są jednak objęte takim nadzorem jak banki oraz w żaden sposób podlegają pod Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

Jedynym z najbardziej popularnych produktów kredytowych udzielanych przez banki są kredyty gotówkowe na dowolny cel. Konsument może udać się do dowolnego banku, gdzie odpowiada mu oferta cenowa bądź do tego, gdzie posiada rachunek z regularnymi wpływami i tam wnioskować o kredyt na wybraną przez siebie kwotę. Plusem tego rozwiązania jest uzyskanie środków finansowych w stosunkowo niskiej cenie definiowanej przez oprocentowanie i prowizję. Przegląd interesujących ofert kredytu gotówkowego przedstawia poniższa tabela:

Czym jest parabank?

Parabanki to prywatne firmy, które udzielają pożyczek, lecz nie przyjmują  depozytów od Klientów - działalność depozytowa jest zarezerwowana jedynie dla Banków i SKOKów. Będą to zatem wszystkie instytucje, które prowadzą działalność zbliżoną do bankowej, ale bankiem nie są. Parabanki  udzielają swoich produktów zgodnie z przepisami zawartymi w Kodeksie cywilnym i nie  podlegają pod Komisję Nadzoru Finansowego (KNF).

Nie oznacza to, że nie muszą spełnić pewnych kryteriów i wymogów. W kontekście pożyczania pieniędzy każda firma prowadząca tego typu działalność musi spełnić określone w ustawie o kredycie konsumenckim wymogi (informują klientów o warunkach proponowanej pożyczki, przedkładają druk Formularza Informacyjnego oraz mają obowiązek badać zdolność kredytową przyszłych pożyczkobiorców) oraz uzyskać wpis do rejestru Komisji Nadzoru Finansowego. Na stronie KNF może taki rejestr zobaczyć. 

Warto wiedzieć, że istnieje coś takiego jak Polski Związek Instytucji Pożyczkowych. Organizacja ta zrzesza najbardziej zaufanych pożyczkodawców, którzy utrzymują wysoki standard świadczonych usług oraz postępują w sposób etyczny wobec klienta

Działalność depozytowa parabanków

Należy pamiętać, że parabanki nie wykonują czynności bankowych polegających na przyjmowaniu pieniędzy w depozyt za określony procent. Istnieją jednak nieuczciwe firmy, które próbują oferować różnego typu "produkty finansowe" kusząc klientów wysokim zwrotem ze zdeponowanych środków. Zazwyczaj oferowany procent będzie wyższy niż w bankach, ponieważ ryzyko niewypłacalności takiej firmy jest większe i nie ma gwarancji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

Parabanki proponują pożyczki z wysokim oprocentowaniem, natomiast nie zawsze Klienci zdają sobie sprawę jak wielkie jest ryzyko związane z prowadzeniem tego typu biznesu, upadkiem i niewypłacalnością. Oczywiście, w przypadku jej wystąpienia Klient może ubiegać się zwrot środków z majątku firmy. W praktyce jednak jest to postępowanie, które może ciągnąć się latami i nie gwarantuje sukcesu. Najbardziej spektakularnym upadkiem parabanku w Polsce był Amber Gold, który okazał się zwykłą piramidą finansową - co w Polsce jest nielegalne.

Lista ostrzeżeń KNF

Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) na swojej stronie internetowej publikuje tzw.  Listę Ostrzeżeń Publicznych, czyli spis wszystkich parabanków, co do których złożono zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa lub Komisja Nadzoru Finansowego ma uzasadnione podejrzenie, że firma działa w sposób nielegalny. Dzięki temu Klienci mogą uniknąć powierzenia swoich środków nieuczciwej firmie - koniecznie zatem przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji co do ulokowania środków w prywatnej firmie należy przeglądnąć czy danej firmy nie ma wpisanej w przytaczanym rejestrze.

Bank a parabank

Analizując produkty banków i parabanków znajdziemy wiele podobieństw. W obu instytucjach znajdziemy kredyty/pożyczki gotówkowe, limity, karty kredytowe, produkty z zabezpieczeniem na hipotece nieruchomości. Również depozyt działa identycznie – wpłacam pieniądze, a instytucja gwarantuje mi wypłatę środków powiększoną o określony procent. Podstawowa różnica wynika jednak z ryzyka. Bank, który działa na rynku regulowanym, niweluje ryzyko, włączając do portfela tylko Klientów stabilnych i bezpiecznych. W zamian oferuje tańsze finansowanie.

W kontekście depozytów, zagrożenie upadłością banku jest niewielkie co raczej daje Klientowi pewność zawrotu środków. A nawet gdyby okazało się, że bank będzie niewypłacalny, to jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny, który gwarantuje nam, że wkłady (lokaty i środki na rachunkach) do równowartości 100 tys. euro zostaną nam w stu procentach wypłacone. Ryzyko zatem jest transakcji niewielkie, co niestety ma swoje odzwierciedlenie w oferowanym oprocentowaniu lokat - zazwyczaj nawet mniejszym od inflacji.

W przypadku parabanków mówimy o budowaniu agresywnego portfela pożyczkowego, w którym istnieje cześć Klientów niespłacających swojego zobowiązania. Dlatego Klient otrzymuje droższe pieniądze. Jeżeli pożyczamy takiej firmie pieniądze np. w postaci obligacji, to musi zdawać sobie sprawę, że ryzyko utraty środków jest dużo większe. Przed taką inwestycją należy dobrze zapoznać się z wynikami finansowymi firmy oferującej obligacje i poznać zysk, jaki dana firma oferuje nam za wykupione obligacje.

W praktyce jest tak, że z usług finansowych parabanków korzystają ci klienci, którzy potrzebują relatywnie mało środków - często są to sumy wahające się w przedziale 1 000 - 10 000 zł. Natomiast bank może być skłonny udzielić nam zobowiązania na kwotę rzędu nawet kilkuset tysięcy złotych.

Czy nazwa "bank" może być pułapką?

Już na samym początku artykułu przytoczyliśmy podstawę prawną, wedle której działają banki. Czy jednak może dojść do takiej sytuacji, że parabank zastrzeże swoją nazwę własną, w której znajdzie się wyraz "bank"? Teoretycznie mogłoby to przecież wprowadzić wielu klientów w błąd.

Jest to jednak niemożliwe. Wspomniana Ustawa Prawo bankowe wyraźnie mówi o tym, że w nazwie instytucji nie może znajdować się słowo "bank" ani "kasa", jeżeli z jej działalności jednoznacznie wynika, że funkcjonuje ona w sposób prawnie przewidziany dla banków. Takie instytucje to zwykłe firmy pożyczkowe i nie mają prawa nazywać siebie bankami.

Co wybrać – bank czy parabank?

Odpowiedź na to pytanie zależy oczywiście od indywidualnych potrzeb, możliwości i preferencji. Jeżeli szukam finansowania muszę liczyć się z tym, że bank może odmówić udzielenia kredytu. Wtedy pozostaje mi rynek finansowania pozabankowego. Jeżeli mam nadwyżki kapitału, muszę odpowiedzieć sobie na pytanie, jaki jest mój apetyt na ryzyko? Najważniejsze jest jednak to, aby podjęty przeze mnie wybór był świadomy tzn. abym wiedział, jakie są konsekwencje współpracy z bankiem i parabankiem zarówno w zakresie produktów kredytowych jak i inwestycyjnych. 
 

Tagi: kredytpożyczkakarta kredytowaparabankbank

Dodano: 23.10.2019